Categorieën
Boeken Maatschappij Next

Boeken over onze snel veranderende wereld in 25 thema’s

In januari 2016 maakte ik deze literatuurlijst. In Boeken over onze snel veranderende wereld kunt u lezen over de aanleiding daarvoor.

Vijentwintig thema’s
Creativiteit – Cultuurkritiek – Democratie – Digitale zaken – Dilemma’s – Easycratische bibliotheek – Economie – Filosofie – Een ander frame – Geld – Geschiedenis – Hersenen – Logisch denken – Management – Media – Milieu – Neoliberalisme – Ongelijkheid – Optimisme – Opvoeding & onderwijs – Pamfletten – Romans – Sociale dieren – Techniek & technologie – Tijd & tijdgeest

Thema 1. Creativiteit

“It’s far more dangerous to fly too low than too high, because it feels safe to fly low. We settle for low expectations and small dreams and guarantee ourselves less than we are capable of. By flying too low, we shortchange not only ourselves but also those who depend on us or might benefit from our work. We’re so obsessed about the risk of shining brightly that we’ve traded in everything that matters to avoid it.”(uit: The Icarus deception, p. 12)

Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Malcolm GladwellUitblinkers2008343
Seth GodinThe Icarus deception2012241
Seth GodinWhat to do when it’s your turn2014160
Frederic LalouxReinventing organizations2015390
Jonah LehrerImagine2012288
Ken RobinsonCreatieve scholen2015286
Ken RobinsonHet Element2009269
Gerard van Stralen… En denken!2012408
Carolien VaderHet begint met een idee2011179

Embracing the fear of freedom, deciding to determine your own path, this is the work of a grownup, of someone who can identify what truly matters. Being a grownup has nothing to do with how old you are – it’s a choice, one that some people never get around to making.
The productive grownup stops for help and contributes instead.
There’s a huge difference between childlike and childish. When we embrace joy and look at the world with fresh eyes, we’re being childlike. When we demand instant gratifications and a guarantee that everything will be okay, we’re only being childish. (uit: Seth Godin. What to
do when it’s your turn
, p. 41)

De wereld verandert sneller dan ooit. Onze beste hoop voor de toekomst is de ontwikkeling van een nieuw paradigma van menselijke capaciteit, dat op maat gesneden is voor een nieuw tijdperk van het menselijk bestaan. We moeten meer in gaan zien dat het belangrijk is om menselijk talent te koesteren en beter beseffen dat talent zich in ieder individu anders uitdrukt. We moeten omgevingen scheppen – op onze scholen, werkplekken en in banen – waar ieder persoon wordt geïnspireerd om creatief te groeien. We moeten ervoor zorgen dat iedereen de kans krijgt om te doen wat hij of zij moeten doen, om het Element in zichzelf te ontdekken, op hun eigen manier. (uit: Ken Robinson. Het element, p. 13)

Thema 2. Cultuurkritiek

En misschien wel de allergrootste angst dat we niet de enigen zijn die de greep op ons leven kwijt zijn, omdat de gezagdragers dat ook zijn, aan krachten waar we geen invloed meer op hebben.
In het Westen hebben we een lange periode van stabiliteit gekend en bestond in onze cocon de illusie dat we voor altijd economische vooruitgang zouden kennen. Dat idee ligt nu achter ons. In de afzienbare toekomst moeten we rekening houden met grote economische onzekerheid. We kunnen minder dan op enig ander moment sinds de Tweede Wereldoorlog vertrouwen op onze gezamenlijke doelen, het welzijn van ons milieu en onze persoonlijke vrijheid. We hebben geen idee wat voor soort wereld onze kinderen zullen erven, maar we kunnen onszelf in elk geval niet meer wijsmaken dat die zeker op die van ons zal lijken. (uit: Het land is moe, p. 215-216)

Han BekkersDe druppel en de oceaan 2008382
Désanne van BrederodeModern dédain200647
Lieven De CauterMetamoderniteit voor beginners2015224
Trudy DehueDe depressie-epidemie2008322
Klaas van EgmondEen vorm van beschaving2010249
John GrayValse dageraad2009343
Tony JudtHet land is moe2010238
Ton LemaireDe val van Prometheus2010375
Michael LewisBoomerang2012237
Frank MulderDe geluksmachine2015175
José Ortega y GassetDe opstand van de massamens2015274
Tobias ReijngoudWeten is meer dan meten2012190
Rob RiemenAdel van de geest2009187
Jan Schuurman HessVoettocht naar het hart van het land2014304
Peter SloterdijkRegels voor het mensenpark2000176
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Alan WeismanDe wereld zonder ons2007359
Notker WolfWaarop wachten wij2008272

De hyperrealiteit zou je kunnen omschrijven als de showroom van het moderne vooruitgangsproject dat belooft om de mens gelukkig te maken. Ik wil erachter komen hoe deze belofte precies in elkaar zit, en welke mechanismes deze belofte moet vervullen. Ik zal ontdekken dat die mechanismes niet bieden wat ze beloven, maar langzaam juist ondermijnen wat we eigenlijk zochten. Deze gestroomlijnde wereld gaat steeds meer lijken op een machine die we niet meer kunnen bijsturen, die wij niet meer beheersen, maar die ons beheerst en nodig heeft als radertjes die efficiënt moeten draaien. Dat is mijn centrale stelling. (uit: Frank Mulder. De geluksmachine)

Thema 3. Democratie

Vijfentwintig eeuwen oud, maar nog steeds verbluffend qua inzicht. Vrijheid is niet: steeds zelf de macht hebben. Vrijheid is evenmin: je niets hoeven aan te trekken van de macht. Vrijheid is nog minder: je slaafs neerleggen bij macht. Vrijheid is het evenwicht tussen autonomie en loyaliteit, tussen regeren en geregeerd worden. Het is een inzicht dat vandaag, nu de ‘oligarchisering van de democratie’ nog veel heftiger woedt dan toen professor Verdin er vijfentwintig jaar geleden voor waarschuwde, helemaal vergeten lijkt. (uit: Tegen verkiezingen, p. 66-67)

Daron Acemoglu c.s.Waarom sommige landen rijk zijn en ….2013496
Benjamin R. BarberAls burgemeesters zouden regeren2014480
Hans BoutellierDe improvisatiemaatschappij2011191
Rutger BregmanGratis geld voor iedereen2014260
Rutger BregmanWaarom vuilnismannen meer verdienen2015101
Marc ChavannesNiemand regeert2009261
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Thomas DecreusEen paradijs waait uit de storm2013150
Paul FrissenDe fatale staat2013294
Joachim GauckLaat je niet regeren door angst201263
Wil HeefferHoe lang pikken we het nog?2015162
Stéphane HesselDoe er iets aan!201184
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Parag KhannaDe wereld draaiend houden2011326
Naomi KleinNo time2014607
Thijs KleinpasteNederland als vervlogen droom2013239
Albert Jan KruiterDe dag dat Peter de deur dichttimmerde2012171
Roel KuiperDe terugkeer van het algemeen belang2014206
Marcia LuytenZiende blind in de sauna2008220
Kishore MahbubaniNaar één wereld2013313
Tom-Jan MeeusHaagse invloeden2015240
Dominique MoïsiDe geopolitiek van emotie2009256
Frank MulderDe geluksmachine2015175
Sendhill MullainathanSchaarste2013360
Moisés NaïmHet einde van macht2015399
Martha NussbaumPolitieke emoties2014430
Dani RodrikDe globaliseringsparadox2015375
Willem SchinkelDe nieuwe democratie2012367
Wolfgang StreeckGekochte tijd2015273
Ronald TinneveltMondiale rechtvaardigheid2013256
Yaris VaroufakisDe economie zoals uitgelegd aan 2015189
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Paul VerhaegheIdentiteit2012256
Guy VerhofstadtDe ziekte van Europa2015368

Thema 4. Digitale zaken

Digitale media werken het vermogen tot zelfbeheersing tegen en zorgen daardoor voor stress. Wie zich sterk maakt voor mediagebruik op de kleuter- of de basisschool, moet zich uitvoerig met dit feit bezighouden. En met name dient bewezen te worden dat de vermoede voordelen groter zijn dan de beslist aanwezige nadelen. Dat bewijs hebben mensen die computergebruik met name in de kleuterklas propageren tot nu toe niet geleverd.
Computerondersteunde geheugentraining heeft in zoverre effect dat je door schietgames een aandacht stoornis eigen kunt maken. Het algemene mentale prestatievermogen wordt niet beter, hoewel dit graag en vaak door aanbieders van dit soort programma’s wordt beweerd. Daar komt bij dat we nog geen definitieve uitspraken voor de lange termijn kunnen doen over de steeds vaker computer- en internetgebaseerde werkzaamheden en vrijetijdsbesteding. (uit: Digitale dementie, p. 245)

#Hoe verandert internet je manier van …2011413
Chris AndersonFree2009318
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Petra de BoevereDurf te doen2013222
Erik BrynjolfssonHet tweede machinetijdperk2014304
Nicholas CarrDe glazen kooi 2014334
Matthew B. CrawfordDe wereld buiten je hoofd2015384
Koen DamhuisDe virtuele spiegel2012163
Nir EyalHooked2015154
Marcel HeerinkZolang je robot maar van je houdt2013100
Andrew KeenDe @-cultuur2008256
Andrew KeenDe digitale afgrond2012288
Ray KurzweilHet bouwen van een brein2013320
Jaron LanierNee, je bent geen gadget2010271
Viktor Mayer-SchönbergerDe big data revolutie2013303
Bennie MolsTurings tango2012222
Evgeny MorozovOm de wereld te redden, klik hier2014447
Alex PentlandSociale big data2014328
Larry D. RosenIdentity2013288
Hans SchnitzlerHet digitale proletariaat2015175
Manfred SpitzerDigitale dementie2013288

Met andere woorden: de verveling is ondergronds gegaan. Ze is zo diep en tegelijk zo alledaags geworden dat we haar nauwelijks nog herkennen. In plaats van een doorleefde ervaring, die ons confronteert met de onmogelijkheid de tijd weg te denken, zou het nu eerder ‘een onophoudelijk geeuwen zijn dat ons bevangt’. De schermwereld dompelt de schermmens onder in een onontkoombare, tijdloze en continue stroom opinies, beelden en aanmoedigingen tot consumptie en communicatie. Verstrooiing is als het ware een sedimentaire levenservaring geworden; ze jaagt de verstrooide voort van gruwelbeeld naar fotofuck, van brekend nieuws naar nieuwsanalyse, van internetfittie naar vriendschapsverzoek en longread naar twitterfeed. (uit: Hans Schnitzler. Het digitale proletariaat, p. 36)

Thema 5. Dilemma’s

Laten we ons dus eens voorstellen dat iedereen genoeg heeft om ene goed leven te leiden. Wat is het goede leven? Wat is het niet? En welke veranderingen in onze ethische opvattingen en ons economisch systeem zijn nodig om tot dat goede leven te komen? Die vragen worden maar zelden gesteld, omdat ze niet keurig binnen de disciplinaire kaders vallen waarin het intellectuele leven vandaag de dag is opgedeeld. (uit: Hoeveel is genoeg?, p. 17)

#Hoe waardeer je een maatschappelijk …2015108
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Trudy DehueBetere mensen2014352
Dave EggersDe cirkel2013445
Lone FrankMijn supergenen2011334
Al GoreOnze toekomst2013496
Femke HalsemaGeluk! 2008160
Arnold HeertjeEchte economie2006149
Bas HeijneKleine filosofie van de volmaakte mens2015300
Kevin KellyDe wil van technologie2012463
Jesse KlaverDe mythe van het economisme2015176
Albert Jan KruiterDe dag dat Peter de deur dichttimmerde2012171
Ray KurzweilDe singulariteit is nabij2011768
Jaron LanierNee, je bent geen gadget2010271
Jos de MulKunstmatig van nature2014206
Klaas MulderPakkenproletariaat2014234
Henny van der PluijmRechten en plichten van robots2013250
Dani RodrikDe globaliseringsparadox2015375
Jan RotmansVerandering van tijdperk 2014180
Michael J. SandelNiet alles is te koop2012288
Michael J. SandelPleidooi tegen volmaaktheid2012115
Willem SchinkelDe nieuwe democratie2012367
Birte SchohausDe wereld aan je voeten2013159
Robert & Edward SkidelskyHoeveel is genoeg?2013320
Henk van TuinenOns land kan menselijker2013174
Peter-Paul VerbeekDe grens van de mens2011144
Peter-Paul VerbeekOp de vleugels van Icarus2014189
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Joris VoorhoeveNegen plagen tegelijk2011367
Peter WestbroekDe ontdekking van de aarde2012302

Thema 6. Easycratische bibliotheek

Het zit in de mens om zijn verworvenheden te verdedigen. Zelfs een fietsendief beschouwt een gestolen fiets al binnen een halve dag als een verworvenheid en zal heel boos worden als vervolgens iemand anders ‘zijn’ fiets pikt. Wanneer mensen niet alleen verworvenheden hebben, maar ook de macht en de mogelijkheden om deze verworvenheden te verdedigen, zullen ze dat niet nalaten. Dat klinkt wat cynisch, maar misschien is het eerder naïef om het tegendeel te verwachten. De geschiedenis leert ook niet anders dan dat dit een vast terugkerend patroon is. Veel oorlogen gaan over landjepik. De oorspronkelijke eigenaar wil zijn land terug, maar de nieuwe eigenaar wil het niet teruggeven. Binnen organisaties is dat niet anders. (uit: Nooit af [permanent beta], p. 185)

Chris AndersonFree2009318
Chris AndersonMakers2013272
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Petra de BoevereDurf te doen2013222
Ori BrafmanDe zeester en de spin2010240
Nick DaviesGebakken lucht2010494
Anna DijkmanPsychologeld2011175
Malcolm GladwellHet omslagpunt2001240
Seth GodinTribes2009157
Ronald van den HoffSociety 3.02011452
Salim IsmailExponentiële organisaties2014352
Viktor Mayer-SchönbergerDe big data revolutie2013303
Wim de RidderDe strategische revolutie2012239
Tim SandersManagen met liefde2002236

Het samengaan van lagere kosten en hogere maatschappelijke opbrengsten sterkt de verwachting dat er in de komende tijd veel innovaties op de markt zullen komen. Het zijn vooral de consumenten die aandringen op nieuwe producten die beter aan hun wensen voldoen. Zij zullen er bij politiek, overheid, belangenorganisaties en wetenschappelijke instellingen op aandringen tempo te maken met deze vernieuwingen. Nu steeds meer mensen goed geïnformeerd en sterk betrokken zijn, eisen zij dat zij worden gehoord. Veel gevestigde instellingen zullen voortdurend klagen over de toenemende invloed van de vele stuurlui die aan de wal staan. Maar het meest succesvol zullen die organisaties zijn die deze stuurlui niet langer aan wal laten staan maar – al dan niet met tegenzin – aan boord laten komen om hen het roer in handen te geven. Dat is de strategische revolutie, het
centrale thema van dit boek. (uit: Wim de Ridder. De strategische revolutie)

Thema 7. Economie

Het zal buitengewoon moeilijk zijn om toekomstige catastrofes te voorkomen. Misschien is het zelfs al te laat (ik ben wel iets optimistischer dan Albert Camus met zijn Sisyphus-interpretatie, die inderdaad volstrekt uitzichtloos is). Er is een uiterst kleine kans dat we de neergang kunnen voorkomen door een reformistisch beleid te voeren zoals ik eerder heb uitgestippeld. Maar zelfs als dat niet lukt, hebben we geen andere keuze dan, zoals Sisyphus deed, elke dag opnieuw te beginnen. Het is de enige manier om zin te geven aan het bestaan.
Als we niet tot actie overgaan, zullen onze kleinkinderen ons niet vergeven dat we niets ondernomen hebben om hen te redden. Dat op zich is voldoende motivering om te blijven doorgaan. (uit: De limieten van de markt, p. 232)

Ha-Joon Chang23 dingen die ze je niet vertellen …2010304
Ha-Joon ChangEconomie2014384
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Jaap van DuijnUit balans2015358
Klaas van EgmondEen vorm van beschaving2010249
Martin FordDe opmars van robots2016327
Uri GneezyAlles is economie2014312
Koen HaegensDe grootste show op aarde2015320
Wil HeefferHoe lang pikken we het nog?2015162
Arnold HeertjeEchte economie2006149
Arnold HeertjeEconomie2014357
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Henri HoubenDe veertigjarige crisis2015365
Tim JacksonWelvaart zonder groei2010258
Arjo KlamerIn hemelsnaam!2005175
Richard LayardWaarom zijn we niet gelukkig?2005302
Bernard MarisEconomie is geen wetenschap2015125
Frank MulderEconomie op ramkoers2010175
Geert NoelsEconoshock 2.02013213
Gunter PauliBlauwe economie : versie 2.02017384
Tobias ReijngoudWeten is meer dan meten2012190
Mirjam de Rijk51 mythes over goed zou zijn voor de ec.2015176
Dani RodrikDe globaliseringsparadox2015375
Tomás SedlácekDe economie van goed en kwaad2012407
Robert & Edward SkidelskyHoeveel is genoeg?2013320
Yaris VaroufakisDe economie zoals uitgelegd aan 2015189

Thema 8. Filosofie

In het leven is wat niets kost, wat geen inspanning of moeite vergt, misschien ook niets waard. En misschien is dat de enige rechtvaardiging van het hele menselijke lijden en strijden. Het goede en de menselijke gelukzaligheid bereik je niet door de lak op je nagels droog te blazen en te wachten tot ze je als vanzelf in de schoot vallen. Zo kun je wel een eeuwigheid wachten. Zo wachtten ook Estragon en Vladimir op Godot, en hoe vergeefs was dat volstrekte inerte wachten niet? Het goede en het geluk, je moet er zelf naar op zoek, zelf de strijd aangaan met wat je de weg daarheen verspert. Het goede en het geluk zijn niet vanzelfsprekend, ze laten geen passieve heilsverwachting toe, maar vergen een actief veroveren en vechten. Wie daar niet toe bereid is, komt nergens (uit: De verovering van de vrijheid, p. 40-41)

Hans AchterhuisDe utopie van de vrije markt2010319
Jan-Hendrik BakkerIn stilte2015239
Floris van den BergFilosofie voor een betere wereld2009314
Peter BieriHoe willen wij leven?201296
Pascal BrucknerGij zult gelukkig zijn!2002221
Lieven De CauterMetamoderniteit voor beginners2015224
Joep DohmenBrief aan een middelmatige man2010219
Ellen GeerlingsKiezen of delen2015250
Alicja GescinskaDe verovering van de vrijheid2011219
Al GoreDe aanval op de redelijkheid2007319
Byung-Chul HanDe vermoeide samenleving + 2 andere2014166
Bas HeijneKleine filosofie van de volmaakte mens2015300
Joke HermsenKairos2014310
Joke HermsenStil de tijd2009272
Marli HuijerDiscipline : overleven in overvloed2013204
Guus KuijerHoe word ik gelukkig?2009160
Bennie MolsTurings tango2012222
Jos de MulKunstmatig van nature2014206
Susan NeimanWaarom zou je volwassen worden?2014218
Martha NussbaumNiet voor de winst2011214
José Ortega y GassetDe opstand van de massamens2015274
Michael J. SandelNiet alles is te koop2012288
Michael J. SandelPleidooi tegen volmaaktheid2012115
Fernando SavaterEthiek nu!2013158
Robert & Edward SkidelskyHoeveel is genoeg?2013320
Peter SloterdijkJe moet je leven veranderen2011510
Paul van TongerenLeven is een kunst2012253
Peter-Paul VerbeekOp de vleugels van Icarus2014189
Ad VerbruggeTijd van onbehagen2004285
Jan VerplaetseZonder vrije wil2011237
Damon YoungFilosoferen in de tuin2014224

Thema 9. Een ander frame

En zoals in hoofdstuk 5 uitgebreid zal worden uiteengezet, alle technologieën die de iPhone van Jobs zo ‘smart’ maken, zijn door de staat gefinancierd (). Dergelijke radicale investeringen, die extreme onzekerheid met zich meebrachten, kwamen niet tot stand dankzij het bestaan van durfkapitalisme en evenmin van garageknutselaars. Het was de zichtbare hand van de staat waardoor deze innovaties tot stand kwamen. Innovaties die niet zouden hebben plaatsgevonden als we erop hadden moeten wachten tot ‘de markt’ en het bedrijfsleven het alleen hadden gedaan – of als de overheid gewoon aan de zijlijn had gestaan en alleen voor de elementaire randvoorwaarden had gezorgd. (uit: De ondernemende staat, p. 21-22)

Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Floris van den BergFilosofie voor een betere wereld2009314
Rutger BregmanGratis geld voor iedereen2014260
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Thomas DecreusEen paradijs waait uit de storm2013150
Klaas van EgmondEen vorm van beschaving2010249
Jonathan Safran FoerDieren eten2009335
Lone FrankDe vijfde revolutie2010348
Peter GiesenDe weg van de meeste weerstand201396
Paul GildingHelden uit noodzaak2012293
Koen HaegensDe grootste show op aarde2015320
Wil HeefferHoe lang pikken we het nog?2015162
Joke HermsenKairos2014310
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Ronald van den HoffSociety 3.02011452
Tim JacksonWelvaart zonder groei2010258
Jesse KlaverDe mythe van het economisme2015176
Roel KuiperDe terugkeer van het algemeen belang2014206
Frederic LalouxReinventing organizations2015390
Mariana MazzucatoDe ondernemende staat2015319
Klaas MulderPakkenproletariaat2014234
Susan NeimanWaarom zou je volwassen worden?2014218
Susanne PiëtEgolutie2014191
Wim de RidderDe ontdekking van de toekomst2014298
Jeremy RifkinDe derde industriële revolutie2014384
Jan RotmansVerandering van tijdperk 2014180
Willem SchinkelDe nieuwe democratie2012367
Tomás SedlácekDe economie van goed en kwaad2012407
Helen ToxopeusEen @nder soort geld2014290
David Van ReybrouckTegen verkiezingen2013174
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Paul VerhaegheIdentiteit2012256
Peter WestbroekDe ontdekking van de aarde2012302

Thema 10. Geld

Toch bleef die ene zin nog verscheidene dagen in mijn hoofd rondzingen: ‘je moet je schulden toch terugbetalen?’ Dat dit zo’n krachtige uitspraak is, komt doordat het in feite geen economische stelling is, maar een morele stelling. Het terugbetalen van je schulden is toch waar het in het moralisme om gaat? Je geeft mensen wat hun toekomt. je accepteert je verantwoordelijkheden. Je voldoet aan je verplichtingen jegens anderen, net zoals je van hen verwacht dat ze voldoen aan hun verplichtingen jegens jou. Is er een duidelijker voorbeeld van je onttrekken aan je verantwoordelijkheden dan terug te komen op een belofte, of weigeren een schuld te betalen. (uit: Schuld, p. 10)

#Geld en duurzaamheid2012318
Anna DijkmanPsychologeld2011175
Jaap van DuijnDe schuldenberg2011349
David GraeberSchuld2012592
Frederieke HeggerDe geldrevolutie2015248
John LanchesterKapitaal2013511
Michael LewisFlitshandel2014302
Joris LuyendijkDit kan niet waar zijn2015240
George MöllerWaardenloos2012388
Jan RotmansVerandering van tijdperk 2014180
Jeroen SmitDe prooi2008446
Helen ToxopeusEen @nder soort geld2014290
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173

Meer netwerken, nieuwe spelers, crowdfunding. Einde van de banken? Nee, dit betekent niet dat alle banken zomaar uitsterven, maar we zien al wel voortekenen voor een grote verandering.
Honderden miljoenen jonge mensen produceren hun eigen muziek, hun muziekvideo’s, blogs, Wikipedia. Die disruptie gaat ook plaatsvinden bij de financiële sector.
Rifkin is helemaal overtuigd van zijn zaak. Ik begin me ondertussen wel af te vragen of de roze bril niet iets te roze is. Alle macht naar de consument? Hoe zit het dan met de opkomst van grote bedrijven, zoals Twitter, Google, Facebook? Het internet heeft niet alleen gezorgd voor miljoenen blogs, maar juist ook voor de opkomst van hele machtige bedrijven. Die zijn onderdeel van Rifkins beweging. Hij noemt ze: de commons. Ondernemers hebben een netwerk of platform gecreëerd waardoor mensen met elkaar kunnen produceren en delen. Zij zorgen voor de content. De mensen doen het werk binnen een netwerk, een groot bedrijf staat aan het hoofd. Dat die bedrijven veel macht hebben, staat voor hem buiten kijf: ‘We houden van deze bedrijven, maar ze moeten ook gereguleerd worden. Ze lijken steeds meer op publieke goederen, maar vormen ook monopolies.
Toen elektriciteit net opkwam, waren er ook enkele partijen die succesvol werden, want zij hadden wat wij nodig hadden. We hebben ze privaat gehouden, maar zijn ze wel gaan reguleren op transparantie. Dat moeten we bij deze bedrijven ook gaan doen.’ (uit: De geldrevolutie, p. 127)

Thema 11. Geschiedenis

Politici die zich op het ene moment zorgen maken over de uitstoot van broeikasgassen, pleiten op het andere voor een economische ‘groeiagenda’. In de ene zin maken ziekenhuisbestuurders zich druk over stijgende zorguitgaven, in de volgende pochen ze over hun gestegen omzet. Banken doen er alles aan de grootste te worden, om later te kniezen dat ze ‘too big to fail’ zijn. Iedereen met een vinger in de pap, van de Nederlandse regering tot aan de Chinese partijleiding, van het Internationaal Monetair Fonds tot het Milieuprogramma van de Verenigde Naties, zegt: blijf groeien, blijf consumeren. Juist in tijden van crisis.
Groei is de enige zingeving die we nog overhebben, maar wezenlijke vooruitgang kan die groei de rijke wereld niet meer bieden. Het lijkt wel alsof het kopen van spullen die we niet nodig hebben de definiërende activiteit van het moderne bestaan is geworden. Er hangt veel van af: onze gemoedsrust, en die van de wereldeconomie. Zonder het smeermiddel van de groei is een betere wereld nauwelijks meer denkbaar.
Dit is dan ook het moment, meer dan ooit, om ons te bezinnen op de geschiedenis van de vooruitgang. (uit: De geschiedenis van de vooruitgang, p. 9-10)

Ahmed AboutalebDroom & daad201563
Daron Acemoglu c.s.Waarom sommige landen rijk zijn en ….2013496
Cynthia BarnettRegen2015383
Annegreet van BergenGouden jaren2014351
Phillip BlomHet verdorven genootschap2010444
Rutger BregmanDe geschiedenis van de vooruitgang2013413
Erik BrynjolfssonHet tweede machinetijdperk2014304
Bill BrysonEen kleine geschiedenis van bijna alles2004511
Martin FordDe opmars van robots2016327
David GraeberSchuld2012592
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Jonathan HolslagDe kracht van het paradijs2014606
Henri HoubenDe veertigjarige crisis2015365
Kevin KellyDe wil van technologie2012463
Tom KniesmeijerDe seizoenen van de tijdgeest2009236
Marcia LuytenHet geluk van Limburg2015367
Achille MbembeKritiek van de zwarte rede2015288
Moisés NaïmHet einde van macht2015399
Thomas PikettyKapitaal in de 21e eeuw2014813
Steven PinkerOns betere ik20111112
Wim de RidderDe ontdekking van de toekomst2014298
Piet de RooyOns stipje op de waereldkaart2014414
Maarten van RossemKapitalisme zonder remmen2011128
Simon RozendaalAlles wordt beter!2015192
Eddy Van TiltDe schaduw van de Verlichting2014414
Auke van der WoudDe nieuwe mens2015352
Auke van der WoudEen nieuwe wereld2006464
Auke van der WoudHet lege land2007686

Thema 12. Hersenen

Het lijdt inmiddels geen twijfel meer dat zowel zelfbeheersing als cognitieve inspanning een vorm van mentale arbeid is. Diverse psychologische onderzoeken hebben duidelijk gemaakt dat mensen die worden uitgedaagd door zowel een veeleisende cognitieve taak als een bepaalde verleiding die verleiding waarschijnlijk niet kunnen weerstaan. Stel, u wordt gevraag dom gedurende twee minuten een reeks van zeven cijfers te onthouden. het onthouden van die zeven cijfers is uw eerste prioriteit, zo vertelt men u. Terwijl u uw aandacht op de cijferreeks probeert te houden, krijgt u de keuze tussen twee desserts: een verleidelijk stuk chocoladetaart en een verstandige fruitsalade. Terwijl u aan de cijferreeks denkt, is de kans nu groter dat u voor de chocoladetaart kiest. Systeem 1 heeft meer invloed op uw gedrag wanneer Systeem 2 drukbezet is, en is kennelijk ook een zoetekauw.
Mensen die ‘cognitief bezet’ zijn, zullen ook eerder zelfzuchtige keuzen maken, seksistische taal gebruiken en in sociale situaties oppervlakkige oordelen vellen. (uit: Ons feilbare denken, p. 49)

George AkerlofAnimal spirits2009271
Roy F. Baumeister Wilskracht2012294
Ori BrafmanDe zeester en de spin2010240
Ori & Rom BrafmanOnderstroom2010231
Nicholas CarrDe glazen kooi 2014334
Nicholas CarrHet ondiepe2011327
Brian ChristianEen wedstrijd in menselijkheid2011335
Matthew B. CrawfordDe wereld buiten je hoofd2015384
Jan DerksenBevrijd de psychologie2012254
Ap DijksterhuisHet slimme onbewuste2007239
Rolf DobelliDe kunst van het heldere denken2012200
Charles DuhiggMacht der gewoonte2012383
Nir EyalHooked2015154
Lone FrankDe vijfde revolutie2010348
Giovanni FrazzettoWaarom we voelen wat we voelen240352
Elkhonon GoldbergHet sturende brein2010447
René KahnDe tien geboden voor het brein2011151
Daniel KahnemanOns feilbare brein 2011527
Bas KastKies je gelukkig!2013256
Victor LammeDe vrije wil bestaat niet2010333
Sendhill MullainathanSchaarste2013360
Tor NorretrandersHet bewustzijn als bedrieger2000493
Christian RudderWie we zijn wanneer we denken dat …2015303
Stuart SutherlandIrrationaliteit2010335
Dick SwaabWij zijn ons brein2010480
Will TiemeijerHoe mensen keuzes maken2011130
Paul ToughEen kwestie van karakter2015277
Jan VerplaetseZonder vrije wil2011237
Jan Auke WalburgJong van geest2000174

Thema 13. Logisch denken

De moleculair bioloog Sydney Brenner heeft onlangs een alleraardigste variant op Ockhams scheermes bedacht door de nieuwe term Ockhams bezem te introduceren om het proces te beschrijven waarin onwelkome feiten onder het tapijt worden geveegd door intellectueel oneerlijke aanhangers van deze of gene theorie. Dit is onze eerste verstaging (*), ons eerste antidenkgereedschap, en iets wat je scherp in de gaten moet houden. Deze praktijk is met name verraderlijk als ze wordt toegepast door propagandisten die een lekenpubliek voor ogen hebben, want net als die beroemde aanwijzing van Sherlock Holmes over de hond die niet in het donker blafte, is de afwezigheid van een feit dat met behulp van Ockhams bezem uit zicht is geveegd alleen waarneembaar voor deskundigen. Zo laten creationisten eeuwig en altijd de overdaad aan gênante bewijzen buiten beschouwing waar hun ‘theorieën’ geen vat op hebben, en voor iemand die geen bioloog is kunnen hun zorgvuldig geformuleerde uiteenzettingen knap overtuigend zijn, simpelweg omdat de leek niet kan zien wat er niet is. (uit: Gereedschapskist voor het denken, p. 53)

Dan ArielyHeerlijk oneerlijk2012288
Nick DaviesGebakken lucht2010494
Richard DawkinsEen regenboog ontrafelen1999303
Daniel C. DennettGereedschapskist voor het denken2013448
Rolf DobelliDe kunst van het heldere denken2012200
Charles DuhiggMacht der gewoonte2012383
Giovanni FrazzettoWaarom we voelen wat we voelen240352
Uri GneezyAlles is economie2014312
Martin LindstromBrandwashed2012372
Ruben MerschOogklepdenken2012287
Coen SimonEen stok om mee te denken2014304
Stuart SutherlandIrrationaliteit2010335
Sebastien ValkenbergOp denkles2015238

De schoonheid die er voor jou is, zie ik ook wel. Maar ik zie nog een diepere schoonheid, die voor anderen niet zo gemakkelijk waar te nemen is. Ik zie de ingewikkelde wisselwerkingen van de bloem. De kleur van de bloem is rood. Betekent het feit dat de plant een kleur heeft dat hij zich heeft ontwikkeld om insecten aan te trekken? Dat roept nog een vraag op. Kunnen insecten kleuren zien?
Hebben ze esthetisch gevoel? Enzovoort. Ik begrijp niet hoe door het bestuderen van een bloem de schoonheid ervan ooit minder zou kunnen worden. Die wordt er alleen maar groter door. (uit: Richard Dawkins. Een regenboog ontrafelen, p. 50 – hier citeert hij Richard Feynman)

Het idee dat succes of falen ook veroorzaakt kan worden door de grillige werking van het lot komt niet eens in ons op. Onze idioot verwacht dat een willekeurige reeks er ook willekeurig uitziet. Hij heeft een beeld van toeval in zijn hoofd en als iets niet aan dat beeld voldoet, dan moet er meer aan de hand zijn. Als hij ergens een cluster bespeurt, vijfmaal na elkaar winst of driemaal verlies, dan vindt hij dat verdacht. De toevalshypothese wordt onmiddellijk verworpen en hij gaat op zoek naar een oorzaak. En daarvoor zijn er, zoals we nog zullen zien, altijd kandidaten in overvloed. (uit: Ruben Mersch. Oogklepdenken, p. 77)

Thema 14. Management

Amberkleurige en oranje organisaties doen aan organogrammen. De hokjes erop hebben titels en functieomschrijvingen, die op hun beurt een impliciete verwachting inhouden; mensen moeten zich aanpassen aan het hokje waarin zij zijn aangenomen of waarheen zij zijn bevorderd. Cyane organisaties keren dit uitgangspunt om: mensen zijn niet gemaakt om in vooraf gedefinieerde banen te passen; hun baan komt voort uit een veelheid van rollen en verantwoordelijkheden die ze op zich nemen op grond van hun interesses, hun talenten en de behoeften van de organisatie. De traditionele taken van de manager – richting geven, budgetteren, analyseren, plannen, organiseren, meten, controleren, personeel aannemen, beoordelen en communiceren – zijn nu over de verschillende leden van een team verspreid. (uit: Reinventing organizations, p.
113)

#Hoe waardeer je een maatschappelijk …2015108
Chris AndersonFree2009318
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Han BekkersDe druppel en de oceaan 2008382
Kees BoeleOnderwijsheid2015184
Petra de BoevereDurf te doen2013222
Ori BrafmanDe zeester en de spin2010240
Loek Dijkman50 jaar anders ondernemen2013224
Marcel DoumaWij, het Volk van de Vinders van Dingen2014171
Seth GodinOnmisbaar2010375
Seth GodinThe Icarus deception2012241
Wouter HartVerdraaide organisaties2013159
Marga HoekZakendoen in de nieuwe economie2013324
Salim IsmailExponentiële organisaties2014352
Jan JonkerNieuwe business modellen2014276
Eric KoenenDe atomiumorganisatie2011152
Frederic LalouxReinventing organizations2015390
Mariana MazzucatoDe ondernemende staat2015319
Marcel MetzeDe hoogmoedigen201196
Jaap PetersIntensieve menshouderij2004188
Jacques PijlHet nieuwe normaal2014206
Wim de RidderDe strategische revolutie2012239
Brian RobertsonHolocracy2015230
Tim SandersManagen met liefde2002236
C. Otto ScharmerLeiden vanuit de toekomst2013291
C. Otto ScharmerTheorie U2010557
Lenette SchuijtWat bezielt ons?2014480
Nassim Nicholas TalebAntifragiel2013521
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Jos VerveenBullsh!t management2011166

Thema 15. Media

Even zo vaak echter wordt de pseudogebeurtenis gemaskeerd. De pr-adviseurs die ik heb gesproken, zeiden allemaal dat de beste pr niet als zodanig te herkennen is. De openlijke banden met de media en het inmiddels al tot cliché verworden verschijnsel ‘spin’ zijn nog maar een topje van de ijsberg wat betreft de omvang en het vernuft van de tactieken die tegenwoordig worden gebruikt in de wereldwijde bedrijfstak van de public relations. Deze omvangrijke manipulatie-industrie – die haar pijlen op de structureel kwetsbare media richt – sluist rechtstreeks leugens en verdraaiingen onze nieuwskanalen binnen, zonder de noodzaak van weleer om daarvoor kranteneigenaars of reclame te gebruiken. (uit: Gebakken lucht, p. 207)

Benjamin R. BarberDe infantiele consument2007512
Neil BoormanMerkenmoe2008302
Nicholas CarrDe glazen kooi 2014334
Nicholas CarrHet ondiepe2011327
Nick DaviesGebakken lucht2010494
Alain De BottonHet nieuws2014272
Al GoreDe aanval op de redelijkheid2007319
Andrew KeenDe digitale afgrond2012288
Daniel LevitinEen opgeruimde geest2015524
Martin LindstromBrandwashed2012372
Hans SchnitzlerHet digitale proletariaat2015175
Rob WijnbergDe nieuwsfabriek2013155
Rob WijnbergNietzsche & Kant lezen de krant2009285

Nieuwsmedia zijn, met andere woorden, handelaren in aandacht. Journalistiek is, anders dan de termen ‘hoeder van de democratie’ en ‘controleur van de macht’ doen vermoeden, vooral een speler
in de aandachtseconomie. De bedoeling is om het publiek permanent gebiologeerd te houden met een niet-aflatende stroom aan spectaculaire, flitsende, bizarre, opvallende, vermakelijke en anderszins aandacht trekkende berichten, niet zozeer om de dieper inzicht te kweken in de wereld om ons heen. Nieuws moet ons vooral bezighouden, of we er wijzer van worden is van secundair belang. (uit: Rob Wijnberg. De nieuwsfabriek, p. 49)

Maar vooral in een wereld waarin veel mensen zijn vergeten wat het betekent om mens te zijn. ‘Maar nu ben ik bang dat ik nostalgisch word,’ schrijft romanschrijver Zadie Smith, die met Jonathan Franzen en Gary Shteyngart tot de meest welbespraakte critici van sociale media behoort. ‘Ik droom van een web voor een persoon die niet meer bestaat. iemand die op zichzelf is, iemand die voor de rest van de wereld, en ook voor zichzelf, een mysterie is. De mens als mysterie: het idee van wat een persoon is, is aan het veranderen.’ Smith, Franzen, Shteyngart en andere critici van dit steeds transparanter wordende sociale tijdperk betreuren het verlies van mensen die op zichzelf zijn en het verdwijnen van geheimen en mysteriën, ze betreuren het dat leuk vinden de plaats van liefde heeft ingenomen en dat het utilitarisme van Bentham het gewonnen heeft van de individuele vrijheid van Mill, maar vooral betreuren ze het dat we collectief aan het vergeten zijn wat het betekent mens te zijn. Het is een supertriest waargebeurd liefdesverhaal waarin we als mensheid vergeten wie we zijn. (uit: Andrew Keen. De digitale afgrond, p. 225-226)

Thema 16. Milieu

De gedachte dat we door groei de armen uit de armoede zullen halen; dat we door kunnen gaan met banen creëren, en kunnen blijven voorzien in de basisbehoeften van de meer dan twee miljard nieuwe wereldburgers en de zeven miljard die er nu al zijn; dat wij in het Westen door kunnen gaan met het verhogen van onze financiële en materiële levensstandaard; dat de wereld – ondanks conflicten hier en daar – door zal blijven draaien in relatieve stabiliteit … Ik herhaal: het zal niet gaan lukken. Wat dan? We zullen geconfronteerd worden met de Grote Verstoring. Om te beginnen zal de economie simpelweg niet meer groeien. De aarde is vol; er is geen plaats voor een economie die tweemaal, laat staan vijfmaal, onze aarde nodig heeft (uit: Helden uit noodzaak, p. 64-
65)

#Méér!2013192
Colin BeavanNo impact man2009280
Floris van den BergFilosofie voor een betere wereld2009314
Alain De BottonStatusangst2004334
Klaas van EgmondEen vorm van beschaving2010249
Michael FoleyAbsurde overvloed2012319
Marius de GeusFilosofie van de eenvoud2015384
Paul GildingHelden uit noodzaak2012293
Richard HeinbergEinde aan de groei2011379
Tim JacksonWelvaart zonder groei2010258
Naomi KleinNo time2014607
Annie LeonardThe story of stuff2010376
Michael LewisBoomerang2012237
John NaishGenoeg2008271
Jan RotmansIn het oog van de orkaan2012270
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Alan WeismanAftellen2014496
Alan WeismanDe wereld zonder ons2007359
Peter WestbroekDe ontdekking van de aarde2012302

Om de economische groei te beschermen zijn we bereid geweest om onverteerbare financiële en ecologische schade voor lief te nemen – ja, die zelfs aan te halen – omdat we geloofden dat die ons de veiligheid boden die we nodig hadden en ons zouden redden van de ondergang. Maar op de lange termijn is deze nooit te handhaven. De financiële crisis heeft ons getoond dat ze zelfs niet te handhaven is op de korte termijn.
De waarheid is dat we er niet in geslaagd zijn onze economieën duurzaam te maken, zelfs niet in financiële zin. Om die reden zijn reacties op de crisis die doelen op een herstel van de status quo ten diepste misleidend en zijn ze gedoemd te mislukken. Welvaart vandaag is niets waard als ze de voorwaarden van de welvaart van morgen ondermijnt. En de belangrijkste boodschap van de financiële meltdown van 2008 is dat de toekomst al is aangebroken. (uit: Tim Jackson. Welvaart zonder groei, p. 46)

Thema 17. Neoliberalisme

De postmoderne mens lijdt aan een vreemde dissociatie, een nieuw vorm van persoonlijkheidsverdubbeling. We klagen het systeem aan, staan er vijandig tegenover en voelen ons machteloos om het te veranderen. Anderzijds gedragen we ons op een manier die het systeem voortdurend bevestigt en uitbreidt. De wijze waarop we eten en drinken, ons kleden, verplaatsen, op vakantie gaan, zijn daar stuk voor stuk voorbeelden van – wij zíjn het systeem waarover we klagen. Een proteststem uitbrengen voor ultralinks of ultrarechts zal niet volstaan om deze situatie te wijzigen. Het is niet de ander die moet veranderen; de pijnlijke waarheid is dat we het ook zelf zullen moeten doen. In plaats van alleen maar consument te zijn, moeten we weer burger worden. Niet alleen in het stemhokje, maar ook, en zelfs vooral, in de manier waarop we ons leven leiden. (uit: Identiteit, p. 231)

Hans AchterhuisDe utopie van de vrije markt2010319
Rutger BregmanWaarom vuilnismannen meer verdienen2015101
Ha-Joon Chang23 dingen die ze je niet vertellen …2010304
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Thomas DecreusEen paradijs waait uit de storm2013150
Loek Dijkman50 jaar anders ondernemen2013224
Ewald EngelenDe schaduwelite2014240
David GraeberSchuld2012592
John GrayValse dageraad2009343
Koen HaegensDe grootste show op aarde2015320
Femke HalsemaGeluk! 2008160
Wil HeefferHoe lang pikken we het nog?2015162
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Jesse KlaverDe mythe van het economisme2015176
Naomi KleinNo time2014607
Roel KuiperDe terugkeer van het algemeen belang2014206
Joris LuyendijkDit kan niet waar zijn2015240
Bernard MarisEconomie is geen wetenschap2015125
Mariana MazzucatoDe ondernemende staat2015319
Edgar MorinDe weg2012336
Frank MulderDe geluksmachine2015175
Martha NussbaumNiet voor de winst2011214
Jaap PetersIntensieve menshouderij2004188
Mirjam de Rijk51 mythes over goed zou zijn voor de ec.2015176
Dani RodrikDe globaliseringsparadox2015375
Maarten van RossemKapitalisme zonder remmen2011128
Tomás SedlácekDe economie van goed en kwaad2012407
Wolfgang StreeckGekochte tijd2015273
Yaris VaroufakisDe economie zoals uitgelegd aan 2015189
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Paul VerhaegheIdentiteit2012256
Hans VersnelStop de Amerikanen!2011192

Thema 18. Ongelijkheid

Eigenlijk zouden we een heel andere vraag moeten stellen: welke kennis en vaardigheden willen we dat onze kinderen hebben in 2030? Wie die vraag stelt, heeft het niet over aanpassen en meebewegen, maar over sturen en creëren.
Dan gaat het niet meer over hoe we ons geld moeten verdienen, in wat voor bullshit job dan ook, maar over hoe we het willen verdienen. Op deze vraag hebben de trendwatchers geen antwoord. Zij zijn immers de volgers van de trend, niet de scheppers. Als wij dat laatste wel willen zijn, dan zullen we eerst bij onszelf te rade moeten gaan – bij onze eigen idealen. (uit: Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers, p. 51)

Daron Acemoglu c.s.Waarom sommige landen rijk zijn en ….2013496
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Anthony B. AtkinsonOngelijkheid2015443
Wouter van BergenDe kleine Piketty 201480
Rutger BregmanWaarom vuilnismannen meer verdienen2015101
Victor BroersThomas Piketty’s Kapitaal : samengevat2014175
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Loek Dijkman50 jaar anders ondernemen2013224
David GraeberSchuld2012592
Bas JacobsDe prijs van gelijkheid2008252
Achille MbembeKritiek van de zwarte rede2015288
Martha NussbaumPolitieke emoties2014430
Thomas PikettyKapitaal in de 21e eeuw2014813
Ronald TinneveltMondiale rechtvaardigheid2013256
Willem VermeendRijk & arm in Nederland2014173

Dit boek is geschreven als een poging antwoord te geven op de vraag: als we de mate van ongelijkheid willen verminderen, hoe moet dat dan? Er zijn veel redenen om de ongelijkheid aan te pakken. Als we de ongelijkheid van economische uitkomsten verminderen, draagt dit dan bij aan het waarborgen van de gelijkheid van kansen, die wordt gezien als een belangrijk kenmerk van een moderne democratische samenleving. Sociale kwaden als misdaad en slechte gezondheidszorg worden toegeschreven aan de hoge mate van ongelijkheid in de huidige samenlevingen. Die verschaffen een instrumentele reden om te proberen de armoede en de ongelijkheid terug te dringen, evenals de angst dat extreme ongelijkheid niet te combineren valt met een functionerende democratie. En er zijn mensen, onder wie ikzelf, die geloven dat de huidige niveaus van economische ongelijkheid intrinsiek inconsistent zijn met de notie van een goede samenleving. Wat de reden tot zorg ook is, de vraag blijft: hoe valt een substantiële vermindering van de ongelijkheid te bereiken? (uit: Anthony B. Atkinson. Ongelijkheid, p. 375)

Thema 19. Optimisme

Dit boek gaat over een nieuw elan voor de toekomst. Niet het angstige individu, maar de aarde staat centraal. Deze ommekeer in de perceptie wordt mogelijk door ontwikkelingen die nu nog in het verborgene plaatsvinden, in het hart van de wetenschap. Daar groeit een bundeling van nieuwe inzichten die haar weerga niet kent. We ontdekken de majesteitelijke planeet die wij bewonderen, onze angst smelt weg en verwondering komt ervoor in de plaats. (uit: De ontdekking van de aarde, p. 12)

Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Benjamin R. BarberAls burgemeesters zouden regeren2014480
Han BekkersDe druppel en de oceaan 2008382
Annegreet van BergenGouden jaren2014351
Michiel Bicker CaartenHet gaat geweldig2013205
Kees BoeleOnderwijsheid2015184
Rutger BregmanGratis geld voor iedereen2014260
Christien BrinkgreveDe ogen van de ander2009142
Christien BrinkgreveHet verlangen naar gezag2012254
Paul De GrauweDe limieten van de markt2014236
Michael FoleyLang leve het gewone2013320
Stéphane HesselDoe er iets aan!201184
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Ronald van den HoffSociety 3.02011452
Tom KniesmeijerDe seizoenen van de tijdgeest2009236
Frederic LalouxReinventing organizations2015390
Edgar MorinDe weg2012336
Steven PinkerOns betere ik20111112
Anselmus PoneliHet Toekomst manifest2012384
Matt RidleyDe rationele optimist2010445
Simon RozendaalAlles wordt beter!2015192
Fernando SavaterEthiek nu!2013158
Fernando SavaterHet goede leven1996160
Coen SimonEn toen wisten we alles2011180
Henk van TuinenOns land kan menselijker2013174
David Van ReybrouckPleidooi voor populisme200979
David Van ReybrouckTegen verkiezingen2013174
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Peter WestbroekDe ontdekking van de aarde2012302
Rob de Wijk5 over 122012200
Damon YoungFilosoferen in de tuin2014224

Thema 20. Opvoeding & onderwijs

We moeten nog een stap verder zetten. De infobesitas heeft zelf ook een oorzaak, een dieper liggende, en wel deze: onwijsheid. We hebben een gebrek aan ‘wijsheid’. Jongeren zijn mijns inziens niet onzeker en gedesoriënteerd omdat ze de vaardigheid zouden missen om de grote hoeveelheden informatie te kunnen hanteren (dat kunnen ze beter dan de meeste ouderen), maar vooral omdat het hun (en vele ouderen trouwens ook) ontbreekt aan selectie- en onderscheidingsvermogen, een informatiefilter. Bij veel studenten is het een chaos op de harde schijf tussen hun oren, zoals professor A.C. Zijderveld eens aardig opmerkte. Wij ontberen een informatiefilter. Dat filter heeft een naam: wijsheid. Zonder wijsheid zal men nooit genezen van ‘infobesitas’, maar wordt het alsmaar erger. Je laat van alles binnenkomen in je hoofd en hart en je ziet door de ontelbare bomen het bos niet meer. Daarom moet er in het onderwijs scherpte komen.
We moeten terug naar waar het echt om gaat. Heel kort gezegd: wij moeten het woord ‘onderwijzen’ weer letterlijk gaan nemen. In het onderwijs zouden leerlingen en studenten ‘onder wijzen’ moeten zijn. Goed onderwijs geeft antwoord op die vragen waar Google géén antwoord op geeft. (uit: Onderwijsheid, p. 18)

Kees BoeleOnderwijsheid2015184
Jan DerksenHet narcistisch ideaal2009215
Frank FurediDe terugkeer van het gezag2011303
Klaas MulderPakkenproletariaat2014234
Martha NussbaumNiet voor de winst2011214
Tobias ReijngoudVolgers & Vormers2013191
Ken RobinsonCreatieve scholen2015286
Manfred SpitzerDigitale dementie2013288
Gerard van Stralen… En denken!2012408
Carolien VaderHet begint met een idee2011179
Micha de WinterVerbeter de wereld, begin bij de opvoeding2011157

Maak jij je zorgen over het onderwijs? ik wel. Een van mijn grootste zorgen is dat onderwijssystemen over de hele wereld wel worden hervormd, maar dat veel van die hervormingen worden gedreven
door politieke en commerciële belangen die voorbijgaan aan hoe echte mensen leren en hoe goede scholen feitelijk functioneren. Hierdoor schaden ze de vooruitzichten van talloze jongeren. Vroeg of laat zullen ze, hoe dan ook, eveneens invloed hebben op jou of op iemand in je omgeving. Het is belangrijk om te begrijpen waar deze hervormingen om draaien. Als je ook vindt dat ze de verkeerde kant op gaan, hoop ik dat je deel wordt van de beweging die een meer holistische benadering voorstaat, die de uiteenlopende talenten van al onze kinderen koestert.
In dit boek wil ik laten zien hoe de cultuur van standaarden leerlingen en scholen schaadt en wil ik een andere manier van denken over onderwijs presenteren. Ik wil ook laten zien dat, wie of waar je ook bent, ook jij het vermogen hebt om het systeem te helpen veranderen. Veranderingen vinden al plaats. Over de hele wereld zijn uitstekende scholen, fantastische docenten en inspirerende leidinggevenden die op creatieve wijze leerlingen het soort gepersonaliseerde, betrokken en op de gemeenschap gerichte onderwijs bieden dat ze nodig hebben. In sommige gevallen beweegt zelfs het hele nationale systeem zich in die richting. Op alle niveaus in zo’n systeem ijveren mensen

Thema 21. Pamfletten

Niet dat ik terug verlang naar de tijden van verzuiling, maar de platte commerciële media van nu stemmen me vaak nostalgisch naar de nobele volksverheffing van toen. Mijn grootouders waren er zeer bij gebaat. Hun kinderen, mijn ouders dus, konden voor het eerst iets doen wat in de eeuwen daarvoor in mijn stamboom van keuterboeren, staminee-uitbaters, metselaars en boekbinders volstrekt onmogelijk was: verder studeren. Nog niet naar de universiteit, dat was vooralsnog te ver, maar wel in het hoger onderwijs. En opnieuw dankzij de zuil: de pastoor kwam mijn grootouders aan moederszijde duidelijk maken dat een regentaat plastische kunsten echt niet des duivels was. Het katholieke onderwijsnet zou altijd wel een tekenjuf kunnen gebruiken, lichtte hij toe. Grappig als je het nu bedenkt.
Maar wie stimuleert laagopgeleide ouders vandaag de dag? De commerciële media alvast niet, en de spotzieke hoogopgeleiden nog minder. (uit: Tegen populisme, p. 19)

#Méér!2013192
Ahmed AboutalebDroom & daad201563
Kees BoeleOnderwijsheid2015184
Désanne van BrederodeModern dédain200647
Rutger BregmanWaarom vuilnismannen meer verdienen2015101
Dirk De WachterLiefde : een onmogelijk verlangen?2014111
Ewald EngelenDe schaduwelite2014240
Joachim GauckLaat je niet regeren door angst201263
Seth GodinTribes2009157
Seth GodinWhat to do when it’s your turn2014160
Femke HalsemaGeluk! 2008160
Byung-Chul HanDe vermoeide samenleving + 2 andere2014166
Bas HeijneDe betovering van de wereld201445
Stéphane HesselDoe er iets aan!201184
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Jesse KlaverDe mythe van het economisme2015176
Albert Jan KruiterIn ons belang201153
Frank MulderDe geluksmachine2015175
Anselmus PoneliHet Toekomst manifest2012384
Rob RiemenAdel van de geest2009187
Maarten van RossemKapitalisme zonder remmen2011128
Henk van TuinenOns land kan menselijker2013174
David Van ReybrouckPleidooi voor populisme200979
David Van ReybrouckTegen verkiezingen2013174
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Rob WijnbergDe nieuwsfabriek2013155

Thema 22. Romans

De Cirkel is de naam van een enorm softwarebedrijf waar de jonge Mae in dienst treedt. Al snel merkt ze dat dat meer is dan een kille organisatie: de werknemers worden niet gezien als robots of nummers maar als individuen, en omdat iedereen deel uitmaakt van een grote warme gemeenschap, wordt er heel veel prijs gesteld op deelname aan groepsactiviteiten. Mae heeft niet door wat de lezer wel spoedig begrijpt: de enorme sociale druk, het gebrek aan privacy en het blinde positivisme verhullen een organisatie die met haar geavanceerde media-technologie de maatschappij wil gaan beheersen – misschien met de beste bedoelingen, maar toch… Briljante visionaire roman, een soort update van Orwells ‘1984’ die zijn kracht niet alleen aan de boodschap ontleent maar ook aan Eggers’ inventiviteit bij de futuristische, maar zeker niet onmogelijke technologische snufjes, zoals een draadloze camera zo klein als een lolly en een in een mens geïmplanteerde ‘tracking’-chip. Binnen het huidige privacy-debat een bijzonder actuele roman, maar ook daarbuiten voorbestemd een klassieker te worden. (korte recensie van De cirkel)

Margaret AtwoodHet verhaal van de dienstmaagd1985329
Alessandro BariccoDe barbaren2010237
Aifric CampbellStop2012317
Dave EggersDe cirkel2013445
Jonathan FranzenVrijheid2010588
Michel HouellebecqMogelijkheid van een eiland2005420
Aldous HuxleyHeerlijke nieuwe wereld1932253
John LanchesterKapitaal2013511
Ian McEwanSolar2010361
George Orwell19841949308
Robert M. PirsigZen en de kunst van het motoronderhoud1974509
Ayn RandWereldschok19571183
Zadie SmithNW2012358
Jevgeni ZamjatinWij1921187
Juli ZehCorpus delicti : een proces2009216

En wat je behoort te doen is over het het geheel genomen zo aangenaam, er wordt aan zoveel natuurlijke aandriften vrij spel gegund, dat er eigenlijk geen verleidingen zijn waaraan weerstand moet worden geboden. En als er ooit, door een ongelukkig toeval, toch op de ene of andere manier iets onprettigs zou gebeuren, nou ja, dan is er altijd soma waarmee je vakantie kunt nemen van de feiten. En er is altijd soma om je boosheid te sussen, om je vijand te verzoenen, om je geduldig en verdraagzame te maken. In het verleden kon je dat alleen bereiken door erg je best te doen en na een jarenlange, zware geestelijke training. Nu slik je twee of drie tabletjes van een halve gram, en klaar ben je. Iedereen kan nu deugdzaam zijn. Je kunt zeker de helft van je moraal in en flesje bij je dragen. Christendom zonder tranen – dat is soma.’ (uit: Dappere nieuwe wereld van Aldous Huxley,
pagina 220-221)

Afbeeldingsresultaat voor frans de waal tijd voor empathie

Thema 23. Sociale dieren

Hebzucht is uit, empathie is in.
Tezamen met de verkiezing van een nieuwe Amerikaanse president heeft de mondiale financiële crisis een aardverschuiving in de samenleving teweeggebracht. Velen hadden het idee te ontwaken uit een boze droom over een reusachtig casino waarin ieders geld werd vergokt ten bate van een groepje gelukkigen die zich niets van de rest van de mensheid aantrok. Deze nachtmerrie was een kwart eeuw eerder op gang gebracht door de ‘trickle-down’ economische ideologie van Reagan en Thatcher en de geruststellende verzekering dat markten prima in staat zijn zichzelf te reguleren. Daarin gelooft niemand meer.
() Het gaat om wat een samenleving bijeenbrengt en wat het bestaan erbinnen de moeite waarde maakt. Empathie is het hoofdthema van onze tijd, zoals weerspiegeld in de redevoeringen van Barack Obama. (uit: Een tijd voor empathie, p. 9)

George AkerlofAnimal spirits2009271
Dan ArielyHeerlijk oneerlijk2012288
Benjamin R. BarberDe infantiele consument2007512
Roy F. Baumeister Wilskracht2012294
Ori & Rom BrafmanOnderstroom2010231
David BrooksHet sociale dier2011508
Susan CainStil2012391
Trudy DehueBetere mensen2014352
Mark EarlsDe ultieme kudde2010416
Giovanni FrazzettoWaarom we voelen wat we voelen240352
Jaap van GinnekenHet enthousiasme virus2012208
Uri GneezyAlles is economie2014312
Seth GodinTribes2009157
Marli HuijerDiscipline : overleven in overvloed2013204
Marli HuijerRitme2011206
Daniel KahnemanOns feilbare brein 2011527
Roman KrznaricEmpathie2014320
Martin LindstromBrandwashed2012372
Ruben MerschOogklepdenken2012287
Michael MossZout, zuiker, vet2013478
Susanne PiëtEgolutie2014191
Matt RidleyDe rationele optimist2010445
Christian RudderWie we zijn wanneer we denken dat …2015303
Sam SommersWij zijn onze omgeving2012335
Roos VonkMenselijke gebreken voor gevorderden2011200
Frans de WaalDe bonobo en de tien geboden2013286
Frans de WaalEen tijd voor empathie2009311

Thema 24. Techniek & technologie

Ik erken dat mijn relatie met technologie vol tegenstrijdigheden zit. En ik vermoed dat dit ook jouw tegenstrijdigheden zijn. Onze levens worden vandaag de dag gekenmerkt door een grote, voortdurende spanning tussen de deugden van méér technologie en de persoonlijke behoefte aan minder: moet ik mijn kind dat speeltje wel geven? Heb ik de tijd om te leren omgaan met dit arbeidsbesparende apparaat? En op een dieper niveau: wát is die technologie eigenlijk die mijn leven overneemt? Wat is de wereldwijde kracht, die zowel liefde als afkeer bij ons teweegbrengt? Hoe moeten we daarmee omgaan? Kunnen we ons er tegen verzetten, of is iedere nieuwe technologie onvermijdelijk? Verdient de aanhoudende stortvloed van nieuwe dingen mijn steun of mijn scepsis – en doet mijn keuze er werkelijk toe? (uit: De wil van technologie, p. 13)

Chris AndersonMakers2013272
Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Erik BrynjolfssonHet tweede machinetijdperk2014304
Eric DrexlerOngekende overvloed2013288
Martin FordDe opmars van robots2016327
Marcel HeerinkZolang je robot maar van je houdt2013100
Bas HeijneKleine filosofie van de volmaakte mens2015300
Kevin KellyDe wil van technologie2012463
Ray KurzweilDe singulariteit is nabij2011768
Ray KurzweilHet bouwen van een brein2013320
Jos de MulKunstmatig van nature2014206
René MunnikTijdmachines2013399
Geert NoelsEconoshock 2.02013213
Henny van der PluijmRechten en plichten van robots2013250
Wim de RidderDe ontdekking van de toekomst2014298
Wim de RidderDe strategische revolutie2012239
Jeremy RifkinDe derde industriële revolutie2014384
Peter-Paul VerbeekDe grens van de mens2011144
Peter-Paul VerbeekOp de vleugels van Icarus2014189

Kunnen de hybriden van mens en techniek die we aan het creëren zijn nog wel mens heten? En in hoeverre passen de begrippen die in de filosofie zijn ontwikkeld om de mens te begrijpen – inclusief de kaders van het humanisme – nog wel bij de nieuwste varianten van de mens? Ten tweede ook in ethische zin: is er een grens aan de mens die we zouden mogen overschrijden? En moet ethiek zich überhaupt wel bezighouden met het stellen van grenzen? Deze ‘grens van de mens’ staat centraal in dit boek – in beide betekenissen van het woord ‘grens’. De nieuwste generatie technologieën vraagt om een nieuwe conceptualisering van de relaties tussen mens en technologie, omdat er mens-techniekrelaties ontstaan die voorheen niet bestonden. En daarnaast, zo zal ik betogen, wordt het hoog tijd dat de techniekfilosofie een rol gaat spelen in de huidige ethische discussie over de verbetering van de mens en de grenzen die we daar al dan niet aan zouden moeten stellen. (uit: Peter-Paul Verbeek. De grens van de mens, p. 26)

Thema 25. Tijd & tijdgeest

Als we niet oppassen, dan weet die mens morgen niet meer wie hij is. Problematisch is dat voor de identiteit, aangezien de ware identiteit juist ontstaat uit die twijfel, uit dat zoeken naar fundering en aarding, en niet uit de handeling om van jezelf een kloon te maken van het beeld van de moderne westerse mens zoals het via de media en de beeldcultuur op ons afkomt. Als die twijfel wordt weggeveegd, als we wat er zo allemaal op ons afkomt niet meer in vraag stellen, als ons enige identificatiepunt de grootte van onze borsten is, de auto waar we mee rijden, de hoeveelheid citytrips die we op een jaar doen of het merk van onze horloge, dan is het maar te hopen dat we dat leven kunnen blijven volhouden.
We moeten hopen dat ons succestraject niet plots doorkruist wordt en dat onze carrière lukt, want stel dat we plots met tegenslag te maken krijgen – onze carrière loopt spaak omdat de bank bezuinigt en we plots op straat komen te staan, de vrouw stapt op omdat de man nooit thuis is, of de man omdat de vrouw niet meer mooi is – dan stort die hele nepidentiteit als een kaartenhuis in elkaar. (uit: Borderline times, p. 115-116)

Martijn AslanderNooit af [permanent beta]2015384
Jeroen van BaarDe prestatiegeneratie2014128
Hans BoutellierHet seculiere experiment2015200
Christien BrinkgreveHet verlangen naar gezag2012254
Christien BrinkgreveVertel2014191
Dirk De WachterBorderline times2012294
Dirk De WachterLiefde : een onmogelijk verlangen?2014111
Ap DijksterhuisOp naar geluk2015304
Seth GodinThe Icarus deception2012241
Seth GodinWhat to do when it’s your turn2014160
Koen HaegensNeem de tijd2012208
Joke HermsenKairos2014310
Stéphane HesselNeem het niet!201131
Marli HuijerDiscipline : overleven in overvloed2013204
Hans KennepohlWe zijn nog nooit zo romantisch geweest2014229
Roman KrznaricEmpathie2014320
Roel KuiperDe terugkeer van het algemeen belang2014206
Joris LuyendijkDit kan niet waar zijn2015240
Jos de MulKunstmatig van nature2014206
Frank MulderDe geluksmachine2015175
Klaas MulderPakkenproletariaat2014234
Susan NeimanWaarom zou je volwassen worden?2014218
Susanne PiëtEgolutie2014191
Birte SchohausDe wereld aan je voeten2013159
Paul VerhaegheAutoriteit2015272
Paul VerhaegheIdentiteit2012256
Pepijn VloemansSurvivalgids voor het consumentenparadijs2013173
Henk van der WaalDenken op de plaats rust2012240

(geplaatst en geactualiseerd op zaterdag 13 februari 2021)

Door Hans van Duijnhoven

Bibliothecaris sinds september 1979. Werkzaam in de regio Noord Oost Brabant.

Geef een reactie

%d bloggers liken dit: