Was Roos Vonk in control?

Het laatste boek van Roos Vonk heet Menselijke gebreken voor gevorderden. Hoe terecht die titel is zal ze zichzelf nu ook realiseren. 

Woensdag 7 september
Op deze dag werd bekend dat de Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel op grote schaal fraude heeft gepleegd door zijn stellingen te ‘onderbouwen’ met verzonnen onderzoeksresultaten.

Diederik Stapel is (was?) een gerespecteerd sociaal-psycholoog die door de jaren heen regelmatig met opzienbarende onderzoeksresultaten naar buiten trad. En in binnen- en buitenland daarom werd gewaardeerd. Na nader onderzoek van collega’s aan de Universiteit van Tilburg is duidelijk geworden dat veel onderzoek dat ten grondslag lag aan zijn opzienbarende resultaten feitelijk verzonnen is. Pijnlijk. Zéér pijnlijk, want dit ondermijnt het gezag dat ‘dé wetenschap’ heeft. Gezag dat alleen overeind kan blijven als iedereen er vanuit kan gaan dat wetenschappers a) integer handelen en b) niet sjoemelen met ‘de waarheid’.

Menselijke gebreken
Roos Vonk, hoogleraar sociaal-psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, bespreekt in haar boeken menselijke gebreken. Haar stelling is dat iedereen die heeft en dat we met z’n allen pogen die te bedekken onder een laagje ‘beschaving’. Maar we zijn allen geneigd tot hebbelijkheden als jaloezie, afgunst, nijd, domheid of jokken. De zaak verdraaien. Mooier voorstellen. Kortom tot menselijke gebreken zoals Diederik Stapel die heeft laten zien.

Roos Vonk zal (beter: heeft) als een van de eerste toegeven dat zijzelf ook behept is met die menselijke gebreken. En is de eerste om toe te geven dat ze té goedgelovig is geweest.

Goedgelovigheid
Dat is hier aan de orde. Roos Vonk heeft regelmatig nauw samengewerkt met Diederik Stapel. Onlangs heeft ze zich nog in het openbaar achter een onderzoek van hem geschaard. Is afgegaan op de blauwe (?) ogen van Diederik Stapel. Is er te gemakzuchtig vanuit gegaan dat ‘het’ wel klopte. En tegen mensen die vraagtekens zetten bij dit onderzoek heeft ze zelfs opgemerkt dat het wél om wetenschappelijk onderzoek ging. Mooi niet, dus. Pijnlijk.

Schuilen kan niet meer
Shame on you! En, inderdaad dat laat ze merken. Op haar website staat een stuk over deze materie en daarin werpt ze volop pek en veren over zichzelf uit. En hoopt dat ze iedereen wiens vertrouwen in de wetenschap en haarzelf is beschaamd de komende tijd weer voor zich kan winnen. Dat zal niet meevallen. Dit incident zal haar ongetwijfeld de rest van haar leven blijven volgen. En als munitie fungeren voor iedereen die om wat voor redenen dan ook kritische kanttekeningen wil zetten bij dé wetenschap.

Een paraplu houdt (voorlopig) de ergste regen tegen, maar Roos Vonk en andere wetenschappers zullen ongetwijfeld de komende jaren nog wel eens om de oren geslagen worden met dit incident.


Lezing op 15 januari 2012
Op zondag 15 januari zal Roos Vonk op verzoek van BasisBibliotheek Maasland in de Groene Engel in Oss spreken over het jaarthema Who’s in control?

Dit thema – Who’s in control? – heeft vele aspecten. Roos Vonk was uitgenodigd om te komen uitleggen waarom een gemiddeld (normaal) mens vaak niet de baas is over zichzelf. Denk aan al die onhebbelijke gewoontes, die of we nu willen of niet toch regelmatig met ‘onszelf’ aan de haal gaan.

Deze middag zal ze ongetwijfeld aan dit aspect iets toevoegen over haar relatie met (een) Diederik Stapel en hoe zelfs hoogopgeleide (nuchtere, laconieke) mensen het schip in kunnen gaan.

Boeken over wetenschappelijk onderzoek
R. Grit. Zo doe je een onderzoek (2009)
P.J.. Verschuren. Het ontwerpen van een onderzoek (2007)
Nel Verhoeven. Onderzoeken doe je zo! (2010)

Aanvulling op zaterdag 24 september 2011
De Zaak Stapel houdt de gemoederen (terecht) bezig. In het boekenkatern van De Volkskrant ging Suzanne Weusten in op het feit dat ze in juni (nog) vijf sterren (*****) gaf aan het boek Menselijke gebreken voor gevorderden van Roos Vonk. Ze blijft bij dat standpunt, maar geeft wel aan in welke ‘val’ zelfs Roos Vonk is gelopen: alleen willen horen (of lezen) wat je bevalt en je voor onwelgevallige geluiden afsluiten En te weinig afstand nemen tot personen die je dierbaar zijn, waardoor je te goedgelovig hun informatie voor ‘waar’ aanneemt.

“Zelfs een hoogleraar sociale psychologie heeft menselijke gebreken. Helaas heeft de toevoeging ‘voor gevorderden’ vanaf nu een ironische bijklank.”

Eind november 2011 werd Roos Vonk berispt door haar eigen Radboud Universiteit in Nijmegen

Klik hier voor haar reactie op deze berisping.

Trouw: Hoogleraar Roos Vonk berispt om onderzoek vleeseters (22 november 2011)

(vrijdag 9 september 2011) (zaterdag 24 september 2011/zaterdag 26 november 2011)

Homepage Who’s in control?