Oefenen voor een andere tijd – versie 1

Op woensdag 15 januari 2014 plaatste het Brabants Dagblad op haar opiniepagina Nog altijd uniek: de bibliotheek. Dit artikel was de derde versie.
Hieronder staat de eerste versie. Waarin op een andere manier geprobeerd wordt uit te leggen waar een openbare bibliotheek anno 2014 zoal mee bezig is. In deze versie stond meer een analyse van de huidige samenleving centraal.

Oefenen voor een andere tijd
Overal in het land zijn mensen aan het oefenen. Voor een andere tijd. Veel boven ons gestelden geloven dat we over enige tijd terug zullen keren naar de good old days. Volop bedrijvigheid, alom consumerende burgers; een nieuwe gouden eeuw! Aan de andere kant weten veel burgers dat we – zoals hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans dat formuleert – in een verandering van tijdperk zitten. En niet in een tijdperk waarin (veel) veranderingen plaatsvinden. Integendeel, om uiteenlopende redenen komen veel ‘dingen’ in onze tijd hier op aarde zodanig samen dat er een ander maatschappelijk model zal (moeten) ontstaan. Aan ons de taak een ander, levenskrachtig model te laten ontstaan. En dit keer zullen de noodzakelijke veranderingen niet van bovenaf komen. Let maar op. Overal kun je – mits je er oog voor hebt – mensen ontdekken die in hun omgeving bezig zijn ‘iets’ anders uit te proberen. Waarom? Omdat ze het talmen en weglopen voor de problemen  door – wederom – die boven ons gestelden een beetje zat zijn.  Veel burgers begrijpen instinctief ook dat veel veranderingen die worden doorgevoerd geen verbeteringen zullen zijn. Eerder het tegendeel. Met de beste bedoelingen en oog voor de uitdagingen van de 21e eeuw worden door verantwoordelijke personen zaken veranderd; maar vaak hebben die verbeteringen niets te maken met de dynamiek van de 21e eeuw. Eerder is het een teruggrijpen op oude 20e eeuwse modellen en soms leiden maatregelen naar 19e eeuwse mistoestanden.

In die oefenende samenleving is ook nog steeds de Openbare Bibliotheek aanwezig. Die zich terdege bewust is van het feit dat we in een overgangstijd zitten. De bibliotheken in Noord Oost Brabant zijn al jaren aan het oefenen. De tijd dat alles draaide om het uitlenen van boeken is al lang voorbij. Inmiddels is de bibliotheek in veel kernen in onze regio de enige plek in een gemeenschap waar burgers zonder drempels naar toe kunnen gaan. Om boeken te lenen. Uiteraard. Kranten en tijdschriften te lezen. Een kopietje te maken. Maar de laatste jaren ook steeds vaker om deel te nemen aan uiteenlopende activiteiten.

De komende jaren zal langzaamaan een samenleving ontstaan waarin kernen van dorpen en steden nog leger zullen worden. Door de komst van zelflerende systemen (‘robots’) veel werkgelegenheid zal wegvallen. Iedereen een basisinkomen zal krijgen. We allen in die zee van vrije tijd op onze manier interessante dingen voor elkaar gaan doen. De behoefte aan plekken waar mensen elkaar fysiek kunnen ontmoeten alleen maar zal  toenemen. Waar mensen samen kunnen werken. Waar creatieve dingen ontstaan. Een plek waar iedereen steeds kan terug blijven vallen op relevante informatie. Een plek waar an sich domme informatie in een (ander) transitieproces omgezet wordt in kennis. Daar ontstaat iets nieuws. Iets bijzonders. Iets waardevols. Waar de gemeenschap écht behoefte aan heeft. Niet zozeer om er (veel) geld mee te verdienen. Nee, eerder als een soort gebaar aan de samenleving. Ik draag dit (zonder dwang) – vanuit mijn passie en/of kennis en/of vakgebied – bij aan de gemeenschap.

Iedereen die de bibliotheek zomaar even binnenloopt kan nu al constateren dat de bieb zich die kant op beweegt. Samen met anderen kunnen er nog veel meer dingen van de grond worden getrokken.
Binnen de regio Noord Oost Brabant werken we met een jaarthema. Dat een jaar lang centraal staat. Vanuit verschillende kanten wordt belicht. Ons huidige thema is Oefenen voor een andere tijd. Ons idee is de komende maanden op de meest uiteenlopende manieren mensen die in onze regio aan het oefenen zijn naar voren te halen. Om burgers te informeren over de dynamiek die ook hier gaande is. Iedereen ervan te doordringen dat we midden in een overgangsperiode zitten. Het zinvol is een standpunt in te nemen. Nadat je jezelf daarover hebt geïnformeerd. Niet oppervlakkig. Geen quote hier, een tweet daar, noch een artikeltje van drie regels. Iedereen die écht wil weten hoe complex onze tijd en samenleving in elkaar zit zal moeten blijven lezen. De bibliotheek probeert uit die ontzagwekkende hoeveelheid informatie relevante titels en brokken te selecteren. Naar voren te halen. Daarover een debat te organiseren. Een quiz. Een tentoonstelling. Praatgroep. Workshop. Alleen. Maar steeds vaker met anderen. Individuen, instellingen, organisaties, bedrijven. Niets is ons te ‘dol’. Zie de Openbare Bibliotheek als de plek binnen een gemeenschap waar mensen elkaar op inhoud kunnen blijven ontmoeten. Een kloppend hart. Waar mensen graag komen. Even weg uit de zelfgeschapen digitale burcht.

Tot slot enkele woorden die met onze bibliotheek te maken hebben. Boekstart. Verhalencoach. KennisMakers. Discipline. Lezers van Stavast. Klik & Tik. Onmetelijke kwaliteit. Identiteit. Echte waarde(n). Overvloed. Who’s in control? Trendrede. Ontnuchteringsjaren. Herlevend burgerschap. Nieuwe bevlogenheid.

Dit is onze 21e eeuw. We zullen allen oefenaars of niet zijn.

(woensdag 8 januari 2014)
Hans van Duijnhoven

Klik hier voor de tweede versie

(woensdag 15 januari 2014)