Muziekjaar 2014 – Het werd, het was, het is gedaan.

In december verschijnen traditioneel ‘de lijstjes’. Ook muzieklijstjes. Op www.muzieklijstjes.nl worden lijstjes die samengesteld worden door muziekprofessionals actief verzameld. In 1973 begon (Muziekkrant) Oor hier mee. Later volgden bijvoorbeeld in Engeland de NME (New Musical Express) (1974) of in de States Rolling Stone (1977). Sindsdien zijn er honderden – nee ruim dertienhonderd – muzieklijstjes samengesteld. En gepubliceerd in muziekbladen; die vaak al niet meer bestaan. En opgenomen op deze website.

Een mooie traditie loopt op z’n eind
Eind 2014 zijn weer verschillende nieuwe muzieklijstjes opgemaakt. Hebben veel serieuze muziekliefhebbers (popjournalisten, programmeurs, diskjockeys e.d.) de vraag gekregen de beste platen van het afgelopen jaar te noemen. Vervolgens heeft een eindredacteur er een totaallijst van gemaakt. En heeft elk tijdschrift een bepaalde cd uitgeroepen tot hun ‘plaat van het jaar’. De traditie die op z’n eind loopt is dat aan het eind van het jaar ‘de beste plaat’ wordt uitgeroepen. Veruit het gros van de muziekliefhebbers luistert niet meer naar ‘platen’. Een cd of album waarop meerdere nummers staan. Nee, het gros van ‘de mensheid’ luistert tegenwoordig vooral naar losse nummers. Komt er niet meer aan toe een cd van begin tot eind uit te luisteren. Muziek luisteren is tegenwoordig doorlopend van het ene hoogtepunt naar het andere doorstreamen. Waardoor de pareltjes – die op elke cd voorkomen – ondersneeuwen. Sommige tracks hebben meer luisteruren nodig. Om te ontdekken dat ze tóch ook wel ‘iets’ hebben. Een album is ietwat pathetisch geformuleerd ook een ‘work of art’. Geen verzameling hits.

Dé platen van 2014
Op basis van een tiental redelijk gerenommeerde én algemene muziekbladen kan een lijst opgesteld worden met dé beste platen van 2014. Het is nadrukkelijk geen lijst met de best verkochte platen. Nee, het zijn cd’s die door mensen die meer dan gemiddeld naar (nieuwe) muziek luisteren om wat voor reden dan ook gewaardeerd worden. Dé plaat van 2014 is zonder meer Lost in the dream van de groep War on drugs. Een goed tweede is Our love van de groep Caribou. 
Lost in the dream is dé plaat van het jaar in Oor, Humo, Q, Spin en Uncut. Is nummer twee in Mojo en drie bij de NME en bij Pitchfork. Deze cd wordt in negen van de tien geanalyseerde bladen genoemd. Our love van Caribou wordt in alle tien lijsten genoemd, maar is nergens dé plaat van het jaar. Hieronder een soort toplijst.

Een top 27
War on drugs. Lost in the dream – 9
Caribou. Our love – 10
Fka twigs. Lp1 – 9
St. Vincent. St. Vincent – 9
Aphex twin. Syro – 8
Mac Demarco. Salad days – 8
Future islands. Singles As & Bs – 8
Sun kil moon. Benji – 8
Lana del Rey. Ultraviolence – 7
Spoon. They want my soul – 7
Jack White. Lazaretto – 7
Damon Albarn. Everyday robots – 6
Sharon van Etten. Are we there – 6
Morrissey. World peace is none of your business – 6
Real estate. Atlas – 6
Run the jewels. Run the jewels 2 – 6
Sleaford mods. Divide and exit – 6
Swans. To be kind – 6
Beck. Morning phase – 5
Black keys. Turn blue – 5
Parquet courts. Sunbathing animal – 5
Perfume genius. Too bright – 5
Ariel Pink. Pom pom – 5
Robert Plant. Lullaby and … the ceaseless roar – 5
Ty Segall. Manipulator – 5
Temples. Sun structures – 5
Wild beasts. Present tense – 5

Klik hier voor de volledige analyse.

Het gros van deze cd’s is helaas niet opgenomen in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken. Wel in die van de Centrale Diskotheek Rotterdam. U kunt ze reserveren en via uw lokale bibliotheek lenen. 

Een persoonlijke plaat van het jaar
Enkele weken geleden merkte een (muziek)vriend op dat de nieuwste cd van een geliefde artiest dé plaat van 2014 was. Ik kon me dat niet voorstellen, want we kenden ‘het kunstje’ van deze Belgische singer-songwriter inmiddels wel. Prachtige teksten. Melancholie. Vooral ballads. Geen up tempo nummers. Hij maakte deze opmerking voordat hij een concert in Gent – de woonplaats van Lieven Tavernier – zou bijwonen (in De Havenbeurs, 18 december). Ik had deze cd – Wintergras – inmiddels al ‘ontdekt’, via een interview in Humo, maar was nog niet overtuigd van het belang ervan. Vandaag, op de 31e december, sluit ik me bij zijn oordeel aan. Dit is de béste plaat van dit jaar én uit de carrière van Lieven Tavernier. Voor alle duidelijkheid: deze plaat wordt nergens genoemd. Niet in Nederland, maar ook niet in België. Dus het is een strikt persoonlijke mening. Tot voor kort was ik geneigd een andere cd uit te roepen tot dé plaat van 2014. Maar die keuze klopt niet. Ten eerste is het een plaat uit 2013. Die (2e reden) al in 2006 was opgenomen, maar door ECM pas zeven jaar later werd uitgebracht. Helaas voor Quercus van June Tabor. Deze cd heb ik in 2014 veruit het vaakst gedraaid. En is – ook hier – veruit de beste plaat uit haar lange carrière. Klik hier voor een eerder artikel over Quercus en het prijsnummer (All I ask of you). 

Wintergras
Wintergras is – natuurlijk – geen bestaand woord. Waarschijnlijk kan iedereen er zich wel iets bij voorstellen. Lieven Tavernier verwoordt het als volgt:
Er is de pijn die komt, de pijn die niet meer weggaat
Droog je tranen, want er komt nog meer
Als wintergras moet je gaan liggen
Als wintergras leg je maar neer

Moraal: leg je neer bij het onvermijdelijke. Ellende gaat voorbij. Er komt vanzelf weer een lente aan. Zit het het maar uit. 

Melancholie, weemoed
Iedereen die Lieven Tavernier volgt en meent te kennen, weet dat bij hem de melancholie aan zijn broek hangt. Het is geen vrolijke Frans. Op alle zeven sinds 1995 uitgebrachte platen overheersen songs vol berusting, terugkijken, weemoed. Laid back nummers. Zijn beste cd tot nu was Niet voorbij uit 2005. Het titelnummer is het hoogtepunt van die plaat. Waarin hij zich zijn moeder herinnert, die in haar laatste dagen steun had aan psalmen die ze als jonge meid had gehoord en gezongen. En de zanger zich realiseert dat zijn moeder pas ‘voorbij zal zijn’ als niemand meer aan haar denkt. 

Wintergras is zijn beste cd tot nu toe omdat de meeste songs het niveau van ‘Niet voorbij’ (van Niet voorbij, 2005), ‘Albert-Willem’ en ‘De deken’ (van Ilja, 2002) of ‘De Cuba’ (van: Wind & rook, 2008) hebben. Hij nog beter op ‘zijn’ thema’s van vergankelijkheid, voorbijde liefdes en de zwaarte van het bestaan weet te variëren. En hij dit prachtig, uniek onder woroden weet te brengen. Enkele citaten

Ik verlies je elke nacht:
Jij komt weer en ik wacht.
Je bent er niet en je bent er toch.
Je liet me toen die nacht verstaan:
“Waar ik ben kan jij niet gaan.
Ik moet nu weg, de mist komt op.”
Je was zo ver van mij.
je komt steeds dichterbij. (uit: De schoonheid van de mist)

Je bent nooit alleen, als je alleen bent.
Eenzaamheid het is geen kwaje vriend.
Vraag hem of hij bij jou blijft slapen,
Als je niemand anders vindt. (Uit: Geen kwaje vriend)

Het is een Serf, het is een Kroaat,
een Turk, een Algerijn.
Het is een zigeuner, een paria,
een Jood, een Palestijn.
Het is Jezus, het is Boeddha,
het is iedereen.
Je zuster, je broeder, je kind.
Het is Jezus, het is Boeddha,
het is iedereen,
je zuster, je broeder, je kind (Uit: Tijden van de angst)

Ik hoorde dat je vertrok, niet dat je ‘t mij vertelde.
Je was altijd onrustig, er was zoveel dat je wou.
Vertrok je trein op tijd, je trein naar Montepulcano.
Waaraan denk je nu? Ik weet niet veel van jou.
Hoe stel je ‘t daar nu in Toscane?
Voel jij je daar nu eindelijk vrij?
Ik kan het beter maar niet vragen:
“Gaat het nu beter zonder mij?” (Uit: In Toscane)

Kruist de dood mij op mijn baan,
hij kent de weg, ik zal met hem gaan.
En vraagt hij mij: “Hoe was het daar?”
dan zeg ik hem: “Het was het waard.”
Zij vlocht de lente in haar haar. (Uit: Zij vlecht de lente in haar haar)

Het werd, het was, het is gedaan
Een bekende regel, nietwaar? Talloos vele keren geciteerd in overlijdensadvertenties. Komt uit een nagelaten gedicht van Vasalis. Verscheen in De oude kustlijn : nagelaten gedichten (Van Oorschot, 2002). Een kort gedicht: 


Sub finem
En nu nog maar alleen
het lichaam los te laten –
de liefste en de kinderen te laten gaan
alleen nog maar het sterke licht
het rode, zuivere van de late zon
te zien, te volgen – en de eigen weg te gaan.
Het werd, het was, het is gedaan.

Lieven verwerkt deze slotregels in zijn lied. Drie keer, als afsluiting van elk couplet. Een lied dat toegevoegd kan worden aan de lange reeks begrafenisliedjes. Die er toe doen. Liedjes zonder cliché’s. Unieke liedjes. Troostende liedjes. Het slotcouplet gaat als volgt:

Niet geloven, toch vertrouwen.
Gaan waar niemand is gegaan.
Zien wat niemand wou aanschouwen.
Drijven, maar niet ondergaan.
Vragen en niet smeken.
De liefste laten gaan.
Zwijgen en weer leren spreken.
Het werd, het was, het is gedaan.

Voor zover bekend niet te beluisteren via Spotify. 

Citaat 210 (woensdag 31 december 2014)
Homepage Citaten 2014