TEDx Veghel – Food4Thought

Ruim negen maanden geleden stormde een zekere Ellen Minkels de Veghelse bibliotheek binnen. Ze had zich zelf uitgenodigd. Aangekondigd: “Ik heb een waanzinnig idee, en jullie gaan meedoen!”

Dat viel nog te bezien. Maar binnen no time hadden collega’s Gertrude en Meike net als ik in de gaten dat ze wel met een heel bijzonder, onverwacht plan kwam aanzetten. Ellen wilde in Veghel (!!) – toe maar – een TEDx gaan organiseren. Niet één editie. Nee, maar liefst vijf! In juni. Vijf dagen achter elkaar. Met op elke dag een andere insteek. Voor een van die vijf kwam ze bij ons langs. Of we maar ‘even’ mee wilden gaan denken en werken aan de realisatie van TEDx Veghel Library. 

Zó begon het in oktober 2015. Nu staan we aan de vooravond van de eerste TEDx Veghel. Op vrijdag 10 juni 2016 in de zogenaamde NPF Toren op de Noordkade in Veghel. Zestien sprekers van tien tot vijf ‘s middags. Slechts een select, klein gezelschap mensen mag deze unieke dag bijwonen. Wel worden alle toespraken (want dat is voor zover u dat nog niet weet wat TED is: een dag waarop interessante mensen een idee met de zaal delen) live gestreamd naar vijf plekken in Veghel. Ook (een tweede en cruciaal kenmerk van TED) worden alle toespraken opgenomen, gemonteerd en later op de TED-website geplaatst. Opdat de rest van de wereld er kennis van kan nemen.


TED
Ik kom nog dagelijks mensen tegen die je glazig aankijken als je het woord TED laat vallen. ‘Wie, Ted?’ Aan de andere kant zijn er natuurlijk ook velen die meteen weten waar je het over hebt. En een favoriet filmpje noemen. Hoe ze dat ontdekten. Wie hen er ooit attent op maakte. Wat voor impact het had op hun leven. Uiteraard zijn er ook mensen die TED kennen maar er amper warm voor lopen. Dat mag. 

Ikzelf ben een redelijk grote fan van TED. Heb tientallen – wellicht honderden – filmpjes gezien. En sommige heb ik meer dan eens bekeken. Mijn persoonlijke favoriet is niet de meest bekeken TED-talk ooit (van sir Ken Robinson – Scholen doden de creativiteit) maar een andere van deze Engelse gentleman en onderzoeker naar creativiteit (How to escape education’s Death valley).
Op hun website staan duizenden filmpjes. En het aantal blijft almaar toenemen.

Kort na het eerste gesprek met Ellen maakte ik voor mezelf als het ware de balans op. Welke TED-filmpjes waren me dierbaar? Ik schreef er een stukje over (A revolution, and that’s what we need) (oktober 2015).

TEDx
Onder deze naam worden over de hele wereld spin offs georganiseerd. Aan TEDx wordt de naam van de stad toegevoegd. In Nederlanden waren er al TEDx’en in Amsterdam, Rotterdam, Arnhem, Eindhoven en Maastricht. Kenmerk van TED is dat alle sprekers gratis optreden. De organisatoren worden er ook niet voor betaald. Toegangskaartjes mogen niet verkocht worden. De opnames van de speeches moeten na montage afgestaan worden aan TED. De x staat voor vrijwillig. Na afloop van een TEdx bepaalt het ‘hoofdkantoor’ in de States of alles volgens wens is verlopen. Indien dat het geval is krijgt men toestemming voor een volgende editie. Dit was – achteraf – een van de redenen waarom er in Veghel niet vijf dagen achter elkaar een TEDx mocht worden gehouden. Ellen heeft als hoofdaannemer de afgelopen maanden veel – héél veel – geleerd. De tiende juni is als het ware een examendag voor Ellen en haar team. Slagen ze, dan kunnen de andere vier wellicht gerealiseerd worden. Als ‘we’ in Veghel slagen dan wordt de tweede TEDx Veghel georganiseerd onder de – helaas, het moet in het Engels – titel: Library. Ons idee is op dit moment om dat in januari of februari 2017 te plannen. Maar zoals gezegd eerst afwachten hoe de tiende juni uitpakt.
We gaan er van uit dat we aan de bak moeten. Hebben samen met Ellen en Jennifer al verschillende … éh opmerkelijke … besprekingen gehad. We hebben er zin in. En vertrouwen er op dat hét goed zal komen.

Ellen en haar drijfveren
Ellen Minkels is een internationaal werkende Veghelse ondernemer die Veghel op ‘de kaart’ wil zetten. Aan de wereld laten zien dat Veghel een bijzonder plaatsje is. Ze heeft een bijzondere kijk op de geografie. Zo behoort Eindhoven in haar vocabulaire tot de voorsteden van Veghel. Ze weet als geen ander hoeveel (inter)nationaal werkende bedrijven er in Veghel zitten. Die werkgelegenheid bieden aan velen. Heel divers zijn in wat ze doen. Vernieuwend op verschillende terreinen. Ze weet dat er veel unieke, bijzondere personen rondlopen. Met ideeën. Waard om gedeeld te worden. Het motto van TED: Ideas worth spreading. 

Ellen bedacht een treffend motto voor ‘haar’ TEDx Veghel: Food4Thought. Voedsel voor de geest. Mooi gevonden. En ze legt zo een link met wat Veghel vooral ook is: dé hoofdstad van voedsel van Nederland. Niet zo zeer in de zin dat hier al dat voedsel wordt geproduceerd, maar meer dat veel voedsel ‘door’ Veghel heen stroomt. Veghel omvat de grote distributiecenta van Jumbo, Sligro en Udea. Zit er Agrifirm Feed (‘de oude CHV’). ‘De DMV’ heeft er een grote fabriek. Verder cateraars Maison van den Boer en Hutten. 

Food4Thought
Dit motto verwijst natuurlijk niet alleen naar Veghel voedselhoofdstad maar natuurlijk ook naar waar een TED vooral om draait. Toehoorders voeden met andere gedachtes, ideeën. Opdat ze kunnen groeien. Moeten groeien. Dit motto past perfect bij de (tweede?) editie waar de bibliotheek (sorry: Library) centraal staat en later als het onderwijs (sorry: Education) aan de beurt is. 

Ellen heeft ook in de gaten (gehad) dat we als samenleving in een transitiefase zitten. Oude zekerheden zullen én moeten overal ingeruild worden voor nieuwe. We zijn aan het kantelen. Veranderen. Of hoe je ook wilt noemen. Essentieel in zo’n tijd is dat er mensen met andere (niet per se betere) ideeën opstaan. En ze met omstanders delen. In hun bedrijf, organisatie of instelling. In hun buurt. Regio. Niet alle ideeën zijn even briljant. Of goed. Velen zullen ‘het’ niet halen. Afgeschoten worden. Genegeerd worden. Vaak terecht. Niet elke brainwave is even goed. Maar aan de andere kant: indien er niemand opstaat is het ook niet goed. 
Vaak zie je dat ideeën niet goed vallen. In de groep. In de tijd waarin ze gelanceerd worden. Vaak moet er tijd overheen gaan. Van de week reikte me iemand via Twitter een plaatje aan dat dit goed in beeld brengt. Het is een variant op een ander ‘plaatje’ (het zogenaamde Raam van Overton).

Let’s go

Vrijdag de tiende juni kunnen ruim honderd mensen in de NPF Toren de speeches van Frits van Eerd, Barbara Brouwer, Thijs Swinkels, Hella van der Wijst, Han van Horen, Daan Roovers, Eric Slaats, Bob Hutten. Roel van den Berg, Babs van Geel, Herman Molenaar, Ate Ludwig, Willie Smits, Joost Bierens, Joan Hanegraaf en Wim van de Donk volgen. Verder kunnen mensen op vijf plekken in Veghel via een live verbinding meekijken. Buiten op de markt en het Stadhuisplein. Binnen in de bioscoop op de Noordkade (Industry bioscoop), het Zwijsen college en de Bibliotheek (aan de markt).

Een magazine
Deze week is huis aan huis een speciale TEDx Veghel bijlage verspreid. Daarin natuurlijk informatie over wat TED is, wie achter de organisatie zit en natuurlijk het programma met alle sprekers. Namens de Bibliotheek Veghel mocht ik een tekst aanleveren. Daarin probeer ik uit te leggen dat ‘de bieb’ veel meer is dan u waarschijnlijk (nog steeds) denkt. Een tekst waarin ik probeer uit te leggen waarom een bibliotheek juist nu – in onze transitietijd – van belang is. En u Food4Thought aanbiedt. 

TEDx Veghel Library – Food4Thought
Begin 2017 wordt de tweede editie van TEDx Veghel gehouden: Library. Het motto Food4Thought sluit naadloos aan bij missie en visie van de Veghelse Openbare Bibliotheek, die samen met het kernteam van TEDx Veghel deze editie gaat organiseren.

Een transitie-plek
Midden in een samenleving, die één grote transitie-machine is geworden, functioneert nog steeds de openbare bibliotheek. Een instelling die zich als geen ander realiseert dat op bijna alle domeinen van ons menselijk doen en laten ‘dingen’ aan het schuiven zijn. Gelooft u het niet? Denk aan: zorg, vervoer, werk, democratie, genetica, 3D printen, robots, kunstmatige intelligentie, big data, media, energie, sociale zekerheid, klimaat, vluchtelingen, een bedrijf runnen, voedsel, geld, pensioenen, winkelen, onderwijs …

Alom verandering, gedoe, onzekerheid, kansen. Overal komen we voor keuzes te staan. Aan elke keuze zitten echter voor- en nadelen. Kiezen we niet dan dendert de trein waarschijnlijk een ongewenste richting in.

Vragen, dilemma’s
De openbare bibliotheek is van de vragen. We voeden u graag met de dilemma’s waar we voor staan. Niet om u te pesten, maar wel om u te verleiden ietsje minder op basis van uw gevoel beslissingen te nemen. Neem vaker kennis van alle ins en outs en probeer valkuilen, drogredenen, dooddoeners en ‘voelt goed aan’-sentimenten te vermijden. Dat is niet alleen goed voor uzelf maar ook voor de samenleving.

Liever alleen?
Tommy Wieringa wees ons op 20 mei in zijn column in het Brabants Dagblad op het feit dat ‘we’ geen autoriteit meer dulden. Iedereen wordt op basis van eerder zoekgedrag verwezen naar informatie die aansluit bij hoe je naar de wereld kijkt. Data die daar haaks op staat, of informatie die wel degelijk relevant, belangrijk en waar is, wordt u onthouden. Een gevaarlijke ontwikkeling.

Bibliotheken proberen u vanuit een terughoudende positie te verleiden kennis te nemen van uiteenlopende ontwikkelingen. Uiteraard treft u bij ons een brede en verrassende collectie aan. Verder creëren we vaste en tijdelijke plekken waar geoefend kan worden met uiteenlopende nieuwe technieken en ontwikkelingen. En organiseren we samen met anderen uiteenlopende activiteiten. Eenmalig of langdurig. Voorop staat altijd dat mensen zich blijven ontwikkelen. Open staan voor verwondering. Uitproberen. Ontdekken dat er meer dan één waarheid of richting is.

De motto’s van TED (Ideas worth spreading) én TEDx Veghel (Food4Thought) zijn ons kortom op het lijf geschreven.

Bewegen in het publieke domein
Steeds meer burgers realiseren zich dat er weinig plekken in het openbare domein zijn (overgebleven) waar we zomaar binnen kunnen lopen. Andere mensen kunnen ontmoeten; die anders in de wereld staan. Lucas De Man, de Belgische theatermaker, stelt dat we ons bijna alleen omringen met gelijkgestemden. Door sociale media is die tendens alleen maar toegenomen.

Tegelijkertijd kun je ook constateren dat we als mens amper meer ‘de deur’ uit hoeven. We kunnen bijna alle producten, diensten en – ja zelfs – vrienden bij ons thuis laten ‘bezorgen’. Een ontwikkeling die leidt tot eenzaamheid, zich buitengesloten voelen. De bibliotheek is een plek in het publieke domein waar iedereen welkom is. En een consumptie is niet verplicht. Op die plek kun je natuurlijk boeken en tijdschriften vinden. Maar vooral ook andere mensen. Met wie je zomaar een praatje kunt maken, samen een activiteit bijwonen, werken aan een project, een cursus volgen. Of even een printje maken, iets opzoeken, een tentoonstelling bekijken et cetera.

Een oefenplek
De bibliotheek is ook een plek waar je mag experimenteren met uiteenlopende nieuwe gadgets, apparaten, ontwikkelingen. Een plek om meerdere keren per week om verschillende redenen even binnen te lopen. Zo nodig in een (aankomende) tijd waarin nog meer mensen geen betaalde baan meer zullen hebben. Wellicht staan we aan de vooravond van een driedaagse werkweek, of wordt het basisinkomen ingevoerd. Zo’n samenleving schreeuwt om plekken waar mensen samen kunnen komen om andere dingen te gaan doen of op te zetten. Zie de bibliotheek als de motor van de lokale gemeenschap. En de bibliothecaris als spin in het web die continue bezig is om (groepen) mensen te koppelen aan data en andere mensen.

Een gemeenschappelijke plek
Tijdens TEDx Veghel Library zullen uiteenlopende sprekers ingaan op het belang van bibliotheken. Juist nu. In onze overgangstijd. In ons publieke domein. En op aspecten uit de bibliotheekpraktijk wijzen waar de gemiddelde burger amper weet van heeft. “Kan dat ook bij de bieb?” “Jazeker, en nog veel meer!”

En lezen?
Evident is dat iedereen die wil weten wat er gaande is zal moeten blijven lezen. Daarvoor tijd vrij moet maken. Het is niet voldoende om alleen af te gaan op wat ‘vanzelf’ op je pad komt. Té vaak is die informatie gekleurd, gemanipuleerd. Lezen is niet alleen goed voor uw eigen ontwikkeling en kijk op de werkelijkheid. Het helpt ook om uw empathisch vermogen te vergroten. Zo nodig in een tijd waarin we omringd worden met mensen en ideeën die anders zijn.

Lezen staat helaas onder druk. Dagelijks worden we doorlopend bestookt met notifications om van dit of dat kennis te nemen. Momenten van verveling, verstilling zijn er amper meer. Daardoor komt het lezen van langere stukken in de verdrukking. Langer is niet per definitie ‘beter’, maar de werkelijkheid is te complex voor 140 tekens. Een whatsappje of snapchat.

De bibliotheek zal de komende jaren uiteenlopende initiatieven ontplooien om u te verleiden dagelijks in uw leven een moment van rust in te bouwen. Effe, één keer per dag alle apparaten uit. Samen lezen. Elke dag een kwartiertje. Lekker lezen. Lees lekker.

Begin 2017
Tijdens TEDxVeghel Library zullen sprekers vanuit verschillende achtergronden op deze en daarmee verwante thema’s ingaan. De eerste sprekers hebben al toegezegd. De bibliotheek blijft – voor zover u dat nog niet doorheeft – ook in onze complexe eenentwintigste eeuw vooral een plek. Een plek voor ons allen. Een plek met Food4Thought.

Hans van Duijnhoven, bibliothecaris en actief bezig om samen met anderen van TEDx Veghel Library een bijeenkomst te maken met een (inter)nationale uitstraling.

Website TEDx Veghel  

Citaat 359 (vrijdag 3 juni 2016)
Homepage Citaten 2016