Een avond met GoT-aficionados
Maandag 17 december sprak mediëvist Frank Brandsma in de Bibliotheek Oss voor ruim dertig fans over ‘hun’ gezamenlijke passie: Game of Thrones.
GoT, voor de kenners. Dat is – voor zover u het nog niet weet – een van de meest populaire tv-series ooit gemaakt. Gebaseerd op de evenzeer populaire boeken van de Amerikaan George R.R. Martin. Boek en serie worden gerekend tot de fantasy. Het bekendste en beroemdste voorbeeld is natuurlijk The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien. Ook met twee R’en.
Frank Brandsma, een mediavist
Frank Brandsma is universitair hoofddocent en onderzoeker vergelijkende Literatuurwetenschap (Middeleeuwen) aan de Universiteit Utrecht. Zijn colleges gaan over Arthurliteratuur, middeleeuwse letterkunde op school en emoties in literaire teksten. Brandma’s specialisatie betreft verteltechnieken en presentatie van emoties in vers- en prozaromans in de middeleeuwse Arthurliteratuur.
Tijdens zijn lezing werd duidelijk dat hij bijna ‘alles’ van GoT weet. En van vergelijkbare boeken en tv-series. Dat moet hem veel tijd gekost hebben, want deze avond werd (voor mij) duidelijk dat in dit genre de boeken DIK zijn en de (soms daarvan afgeleide) tv-series LANG duren. Die kennis koppelt hij aan zijn wetenschappelijke inzichten over middeleeuwse verhalen.
‘Het’ komt (altijd) ergens vandaan
Deze avond werd ook duidelijk dat George R.R. Martin en de tv-makers veel leentjebuur spelen bij oude verhalen en verhaaltechnieken.
Als niet-GoT’er vond ik het mooi om te constateren dat bijna alle aanwezigen wisten waarover hij sprak. Details van details uit serie en boeken. Personages: heel veel. Complexe, lange plotlijnen.
Speculaties over de inhoud van het aangekondigde zesde boek én zevende seizoen.
Alle aanwezigen veerden op toen Frank het over The Red Wedding had; herinnerden zich waar ze waren, en hoe ze zich toen voelden.”Twitter ontplofte”.
Binge, binge, binge
Frank Brandsma ging zelfs nog verder in de tijd terug, stipte Aristoteles en Georgias aan. Had het over binge watching (dagen achtereen een tv-serie ‘wegkijken’), binge reading (dikke boeken in één ruk verslinden) én binge listening (iets van lang geleden, toen mensen rond het kampvuur naar avond na avond door goede vertellers in een verhaal met cliffhangers werden meegenomen – denk aan de verhalen van 1001 nacht).
Er is – moraal – niet veel veranderd.
Een complex verhaal, met veel losse eindjes
Frank had het over het belang van landkaarten in dit soort boeken. Een landkaart waarin je als lezer kunt verdwalen én die houvast biedt. Vertelde over de scenarioschrijvers die de boeken van George R.R. Martin geschikt maken voor televisie. Een gigantische klus want in de boeken komen ‘duizenden’ personages voorbij. Onmogelijk om die allemaal in een tv-serie te proppen; dus blijven er honderd over. George R.R. Martin denkt en schrijft trouwens op de achtergrond mee met de (belangrijkste) scenarioschrijvers: Daniel Brett Weiss en David Benioff.
Hij vertelde natuurlijk over hét kenmerk van boek én serie, nl. dat personages die geliefd zijn – waar lezers en kijkers zich aan hechten – regelmatig uit de reeks verdwijnen. En dat gaat zelden op een zachtzinnige manier. Game of Thrones zit vol excessief geweld, incest en andere ruw menselijk gedrag.
GoT is volgens Frank Brandsma ook een reeks met veel subplots en verhaallijnen. Het waaiert alle kanten uit. Dat is een middeleeuwse ‘uitvinding’. Een verhaal begint, gaandeweg waaiert het ‘alle’ kanten uit, maar op zeker moment komen die verschillende lijnen toch weer samen. Divergentie en convergentie zijn daarvoor de technische begrippen.
Het lijkt het er – wellicht helaas – op dat schrijver George R.R. Martin een ‘monster’ heeft gecomponeerd. Hij heeft zoveel lijnen geschreven dat het een hels karwei zal worden om ze ooit weer samen te laten vloeien. Fans en kenners zijn zeer benieuwd of hij daar in het aangekondigde boek zes en serie zeven zal slagen.
De moord van koning Arthur
Frank Brandsma citeerde op zeker moment tijdens zijn lezing een lange, Engelse zin die de thema’s van GoT mooi samenvat.
Alleen kwam die zin uit het voorwoord van een herdruk van een klassieke middeleeuwse roman (Le mort d’Arthur van sir Thomas Malory:
waarin zij nobele ridderlijkheid, hoffelijkheid, menselijkheid, vriendelijkheid, hardheid, liefde, vriendschap, lafheid, moord, haat, deugd en zonde zullen vinden.
Een op hol geslagen draaimolen
In Game of Thrones ervaart de lezer/kijker al deze ‘verschijnselen’. Een op hol geslagen draaimolen. Ook wordt in Game of Thrones de nadruk gelegd op je gezin, je geslacht, jouw clan. Personages uit boek en serie hebben veel minder met eigen land of regio. Het draait vooral om jouw eigen kleine kring. Een vervelend aspect daarvan is dat er veel kinderen geboren worden uit relaties tussen naaste verwanten.
GoT is ook een perfect voorbeeld van een ‘uitvinding’ uit ‘de middeleeuwen’, de cliffhanger. Zodat ‘ze’ blijven luisteren, lezen of kijken.
Ik had na afloop de indruk dat de meeste aanwezigen vooral kijkers waren en amper toe kwamen aan de zeer dikke boeken van George R.R. Martin. Hooked to the silver screen, om met Bowie te spreken.
Dominique Moïsi
Als niet-GoT’er wist ik natuurlijk dat Game of Thrones bestond. Had er door de jaren heen wel eens iets over gelezen, van gehoord. Het toeval wil dat enkele weken voor deze lezing een nieuw boek van de Franse politicoloog Dominique Moïsi verscheen. Een soort opvolger van zijn ruim negen jaar eerder verschenen boek over de gevoelstemperatuur van landen: De geopolitiek van emoties : hoe culturen van angst, vernedering en hoop de wereld veranderen.
Klinkt raadselachtig maar laat zich zo samenvatten. Volgens Moïsi kun je als redelijk objectieve buitenstaander voor verschillende landen bepalen wat voor sfeer er in een land en onder haar bevolking leeft. Is men daar gemiddeld genomen optimistisch, hoopvol over de toekomst. Of hebben de meeste burgers in een land het gevoel dat ze door anderen negatief worden bekeken en bejegend. Zeg: vernederd. Of hebben veel burgers een slecht gevoel over de toekomst en hoe het er in hun land met veel dingen voorstaat. Daar overheerst angst; ook voor het mogelijk kwijtraken van door de jaren heen opgebouwde welvaart en voorrechten.
Als een soort dokter nam Moïsi die gevoelstemperatuur op en concludeert dat burgers in opkomende landen als China en India hoopvol zijn, men zich in het Midden Oosten vernederd voelt en wij – in het rijke Westen – angstig zijn. Los van het feit of dit klopt en of het wetenschappelijk correct is (want dat is het natuurlijk niet) zit en zat er toch wel iets in de conclusies die hij trekt. En sindsdien heeft die trend zich – naar mijn bescheiden mening – alleen maar doorgezet.
Dit jaar komt hij met een update, maar in Triomf van de angst : de geopolitiek van series verlaat hij het pad van de landen en focust zich op iets anders: series. Vijf redelijk recente tv-series die ‘iets’ zeggen over de staat van de wereld en de burgers die daarin leven. U voelt hem al, Game of Thrones is één van die vijf. Dat is een serie die stijf staat van de angst.
Een tegenhanger van GoT – waar veel kijkers hoop en vertrouwen aan ontlenen – is Dowton Abbey. Alhoewel, daar speelt dat kijkers wereldwijd willen zwelgen in een mythisch verleden dat in de praktijk helemaal niet zo mooi was. Maar door de aankleding, het verhaal en vooral door het refereren aan waarden is het voor veel mensen in een hectische, onzekere wereld een soort anker- of rustpunt. Artikel: Downton abbey (december 2014)
Ook neemt hij (vooral de Amerikaanse versie van) House of Cards, Occupied en Homeland in zijn verhaal mee ; want dat is het, een verhaal om de werkelijkheid te kunnen pakken.
Frank Brandsma had het boek-je nog niet gelezen; had het wel in zijn presentatie meegenomen en kwam er tijdens het vragenuurtje op terug. Hij wilde zo uit de los pols niet mee met het verhaal van Moïsi dat deze serie zo succesvol kon worden omdat die serie als het ware weerspiegelt in wat voor angstige tijden we dan wel niet zouden leven.
Een compliment
Aan het eind van de avond stipte Frank Brandsma andere fantasy-auteurs aan en hun boeken. Vaak lange reeksen. Titels die ook opgenomen zijn in het voor deze avond samengestelde verhaaladvies. Na afloop merkte de ook aanwezige samensteller van dit verhaaladvies op dat Frank slechts een boek noemde dat zij (collega Rianne) over het hoofd had gezien. Chapeau.
Moet ik er aan beginnen?
Helaas moet ik bekennen dat dit advies én het verhaal van Frank me afschrikte. Boeken en serie zijn zo dik en slokken zoveel tijd op. En die is … schaars.
Maar tegelijkertijd kan ik me ook levendig voorstellen dat mensen zich gedurende enkele kwartalen van hun leven willen onderdompelen in GoT. Zoals ik lang geleden deed met The Wire.
Maar wat mij betreft: nu nog niet.
Het toeval wil dat enkele weken voor de lezing in een weekendmagazine George R.R. Martin aan het woord werd gelaten. Een prima introductie tot GoT: George R. R. Martin kan over zijn personages praten alsof hij ze vanochtend nog aan de telefoon hadGeorge R. R. Martin kan over zijn personages praten alsof hij ze vanochtend nog aan de telefoon had
Boeken en dvd’s zijn trouwens allemaal opgenomen in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken.
Citaat 563 (woensdag 19 december 2018)
Homepage Citaten 2018
