Boeken over onze snel veranderende wereld

Op zaterdag 30 en zondag 31 januari 2016 wordt in Boxtel een landelijke bijeenkomst georganiseerd van Transition Towns Nederland.

Een transitiestad (in Nederland meestal Transition Town) is een lokale gemeenschap (stad, dorp of wijk) die zelf aan de slag gaat om hun manier van wonen, werken en leven duurzamer te maken. Belangrijke drijfveren zijn daarbij de klimaatverandering en het opraken van olie en andere fossiele brandstoffen. Om voorbereid te zijn op het post-olietijdperk moeten gemeenschappen nu al hun energieverbruik reduceren, voedsel in de buurt verbouwen, energie zo duurzaam mogelijk opwekken, hun gezondheidszorg zo veel mogelijk lokaal organiseren en het onderwijs richten op zelfvoorziening.

Op zaterdag de 30e zal ik belangstellenden in Boxtel informeren over boeken over onze snel veranderende wereld.
Maar deze informatie lijkt me niet alleen interessant voor mensen die ‘iets’ met het concept transitie town hebben. Integendeel.
Iedereen die in meerdere of mindere mate beter wil leren begrijpen wat zich in onze samenleving aan het af spelen is, zou eens naar onderstaande titels moeten kijken.

Boeken over onze snel veranderende wereld – in 25 thema’s
In september 2012 begon een bijzonder leesavontuur.  In de Bibliotheek Oss verzamelden zich ruim dertig personen die mee wilden gaan doen met de tribe Lezers van Stavast.  Ze waren ingegaan op de uitdaging om veertig weken lang een non-fictie boek te gaan lezen. Boeken over onze snel veranderende wereld. Elke Lezer van Stavast leest een ander boek, maar wel van de literatuurlijst van de stam. Die lijst omvatte in het najaar van 2012 circa tachtig titels. Boeken waarin wetenschappers, goede wetenschapsjournalisten en andere schrijvers hun lezers proberen bij te praten over bepaalde ontwikkelingen. Ook boeken waarin ze hun bezorgdheid uitspreken over wat er op uiteenlopende terreinen gaande is. Maar natuurlijk ook boeken waarin oplossingen worden aangedragen. Waarin auteurs zich afzetten tegen bepaalde trends. Een breed spectrum aan thema’s en meningen. Dat eerste seizoen van de Lezers van Stavast beviel goed. Alleen haalde bijna niemand de vooraf gestelde target; veertig boeken is best veel. Dus lieten we die ‘eis’ los, maar gingen wel door. Nu zitten we (medio januari 2016) in het vierde seizoen. En bevat de lijst ruim vierhonderd titels. Oh ja, en een keer per vier weken is er een Meet Up in de Osse bibliotheek. Gratis toegankelijk.

De literatuurlijst van de Lezers van Stavast
Op www.lezersvanstavast.nl staan uiteraard alle geselecteerde titels. Twee criteria:
* boeken die de lezer inzicht bieden in onze in transitie zijnde wereld
* boeken die opgenomen zijn in de collectie van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken

Op de site treft de bezoeker voor elke titel de volgende gegevens aan:
* schrijver, titel, uitgever, jaartal, aantal pagina’s, prijs
* een link naar Wikipedia of een andere bron
* een korte bespreking (recensie)
* een fragment uit het boek dat u een indruk geeft van schrijfstijl en inhoud van het boek
* soms een filmpje, een verwijzing naar een ander artikel
Ook staan er op dit blog achtergrondartikelen EN (erg belangrijk) registers om uit de grote hoeveelheid wegwijs te worden.

Objectief?
Uiteraard is de literatuurlijst niet objectief. Waarom niet? Een Openbare Bibliotheek is toch objectief, neutraal, terughoudend, een grijze muis et cetera? Indien u nog steeds gelooft in objectiviteit dan heeft u een probleem. Het is een illusie. Elke keuze is in the end subjectief. Waarom? U had ook een andere keuze kunnen maken. Dit geldt ook voor de literatuurlijst voor de Lezers van Stavast. Het is om te beginnen een momentopname, afhankelijk van het aanbod en vooral een persoonlijke inschatting waarom dít boek wél en een ander níet aan de lijst moet worden toegevoegd.
Het is een mix van Fingerspitzengefühl,  vakmanschap, boeken die in de collectie van de Noord Oost Brabantse Bibliotheken worden opgenomen en toeval. En uiteraard zitten er enkele persoonlijke favorieten in.
Maar desalniettemin durf ik de stelling te betrekken dat, als u een flink aantal van deze boeken heeft gelezen, u redelijk op de hoogte bent van zaken die in onze wereld in een zeer rap tempo aan het kantelen, schuiven, veranderen zijn. We leven allemaal in een ‘transition town’. En moeten proberen er het beste van te maken. 

Een selectie – 25 thema’s
Ruim driehonderd titels zijn hier opgenomen in 25 thema’s. Ruim de helft van de boeken zijn bij twee of meer thema’s ingedeeld. ‘Nooit af’ van Martijn Aslander & Erwin Witteveen is bij tien thema’s ingedeeld.
We leven volgens hen in een wereld die nooit af is. Een tijd van permanent beta. Lees dat boek!

Onderstaande links werken niet. In februari 2021 heb ik een nieuw artikel gemaakt waarin alle boeken zijn opgenomen die ik toen had geselecteerd: Boeken over onze snel veranderende wereld in 25 thema’s.

Ik heb het voornemen om t.z.t. een nieuwe lijst te maken met boeken die ná januari 2016 zijn verschenen.

Nr		Thema		Toelichting
01		Creativiteit		Zó nodig in de 21e eeuw
02		Cultuurkritiek		Denkers die ons een spiegel voorhouden
03		Democratie		Hapert en er móet geëxperimenteerd worden.
04		Digitale zaken		Niet alles is rozengeur en manschijn.
05		Dilemma’s		Talloos vele (“Mensen te voeden met de dilemma’s waar we voor staan‘).
06		Easycratische bibliotheek		Een project van Martijn Aslander & Erwin Witteveen.
07		Economie		Tja, die is vastgelopen en er móet een ander model komen.
08		Filosofie		Een greep. Kernwoord: ga je ‘iets’ volwassener gedragen.
09		Een ander frame		Als leidraad voor ons doen en laten; vervangt het bestaande.
10		Geld		Het huidig systeem is vastgelopen; er komen alternatieven.
11		Geschiedenis		In relatie tot onze huidige tijd en thema’s.
12		Hersenen		Hoe onze hersenen heel anders werken als we dachten.
13		Logisch denken		Zo nodig; overal ligt sloppy denken op de loer.
14		Management		Van top-down naar horizontaal, zelfsturend.
15		Media		Hoe die meestal níet goed bezig zijn.
16		Milieu		Gaat de goede kant op, maar …
17		Neoliberalisme		Ligt zwaar onder vuur; heeft een link met een ander frame.
18		Ongelijkheid		Een van de grote issues voor de 21e eeuw.
19		Optimisme		Schrijvers met een positieve toon en kijk op de toekomst
20		Opvoeding & onderwijs		Gaat en moet op de schop worden genomen.
21		Pamflet		Korte, vlot geschreven teksten.
22		Romans		Zeggen vaak meer als talloos vele non-fictie boeken.
23		Sociale dieren		In the end zijn we dat allemaal en geen homo economicus.
24		Techniek & technologie		We leven in exponentiële tijden en dat verklaart veel.
25		Tijdgeest		Er zijn schrijvers die hem aanvoelen én hem shapen.

Raam van Overton
Een van mijn favoriete schrijvers (en denkers) is de relatief jonge historicus Rutger Bregman. Een van de ‘ster’-auteurs van De Correspondent (‘Word lid!).

Die op kerstavond 2015 in ‘Wie de wereld wil veranderen moet onredelijk, onrealistisch en onuitstaanbaar zijn ‘ het Raam van Overton aanreikte.

Een manier om naar maatschappelijke onderwerpen te kijken. En hoe in de tijdgeest de perceptie verschuift. Iedereen die een ‘beetje’ de tijdgeest volgt ziet momenteel diverse onderwerpen waarover het Overton Window gelegd kan worden.

Thema’s die in diverse boeken worden meegenomen.

Top vijfentwintig
Voor elk thema heb ik een persoonlijke favoriete titel gekozen. Goed geschreven. Leerzaam. Inspirerend. Boeken waarin vaak verwezen wordt naar andere boeken, schrijvers en denkers. Een top vijfentwintig om mee te beginnen. Boeken waardoor je zin krijgt andere titels ter hand te gaan nemen. Een boek dat je aan een ander wilt geven. Of de geheimtip doorgeven.

Een project voor 2016?

Creativiteit		Cultuurkritiek		Democratie
Digitale zaken		Dilemma’s		Easycratische bibliotheek
Economie		Filosofie		Een ander frame
Geld		Geschiedenis		Hersenen
Logisch denken		Management		Media
Milieu		Neoliberalisme		Ongelijkheid
Optimisme		Opvoeding & onderwijs		Pamflet
		Sociale dieren		Techniek & technologie
		Tijdgeest

Citaat 326 (donderdag 21 januari 2016)
Aanvulling woensdag 23 februari 2021
Homepage Citaten 2016