Een reclame krantje?
Tijdens de derde TEDx Veghel kwam collega Natasja van de Veghelse Bibliotheek op zeker moment aanzetten met een stapel krantjes. Rechtstreeks van de drukpers. Bedoeld om uit te delen bij de pop-up bieb op TEDx Veghel op de Noordkade.
Bezoekers mochten alleen gratis naar binnen als ze een van thuis meegebracht boek bij de ingang als een soort toegangskaartje afgaven. In de loop van de dag mochten ze een ander boek uitzoeken en mee naar huis terug nemen.
Artikel: TEDx Veghel #3 – A change will come our way (oktober 2019)
Beholders
Nastasja was blij dat het krantje er was. In potentie liepen die vrijdag (4 oktober 2019) veel mensen rond die geïnteresseerd konden zijn in de inhoud. Een week later zou in de gemeente Meierijstad een documentaire-festival worden gehouden: Beholders. Hé, dat wist ik niet. Opmerkelijk, in Veghel en omstreken een filmfestival!
Een documentaire-festival
Meestal ga je daarvoor naar de grote stad.
Even later kwam Willem Wouters bij de biebstand voorbij. Die kende ik van een talkshow die hij in het voorjaar van 2019 samen met Natasja in de Veghelse Bibliotheek had gehouden.
Willem Wouters bleek een van de organisatoren van het documentaire-festival te zijn en was apetrots dat ‘zijn’ festival nu in de hele gemeente Meierijstad werd gehouden. Daarvoor was DocsintheCity beperkt tot Schijndel, en het City Theater.
Ik beloofde Natasja en Willem het krantje te gaan bestuderen en wellicht een film mee te pikken. Het toeval wil dat ik vrijdag en zaterdag nog niets had gepland. Dus besloten we vier films mee te pikken. Een op vrijdag en drie op zaterdag. Met drie keer een nagesprek.
Voor zover ik kan nagaan werden van donderdag 10 tot zondag 13 oktober 29 documentaires vertoond. In totaal waren er zesenveertig voorstellingen. De Noordkade in Veghel was het hart van het festival. Daar werden in zes zalen 27 films gedraaid. Verder werden in Schijndel op drie locaties zeven films gedraaid. In Rooij werden op twee locaties twee films vertoond. Ook in Erp werden op een locatie twee films gedraaid. Verder waaierde het festival over zes andere dorpen uit: Boerdonk, Boskant, Eerde, Nijnsel, Wijbosch en Zijtaart.
Een film had ik al gezien: Klanken van oorsprong over indorock in Nederland.
Well Fed
Vrijdag zagen we Well Fed over de vraag of het moreel verantwoord is voedsel genetisch te manipuleren om een betere opbrengst te krijgen. Die film was al in mei 2017 op tv geweest, maar had ik gemist. Karsten de Vreugd, één van de makers en hoofdpersonen, was in Veghel aanwezig bij het nagesprek.
Well Fed is een film waarin de kijkers geconfronteerd worden met alle vooroordelen die rondom het manipuleren van levende materie de ronde doen. Centraal staan Karsten de Vreugd, die als filmmaker tegen deze technieken is, en Hidde Boersma, een wetenschapper (én journalist) die ervan overtuigd is dat aan het modificeren van planten geen gevaren zijn verbonden. Sterker: technieken die we als mensheid hard nodig hebben om iedereen in de toekomst op een goede manier te kunnen voeden.
Gaandeweg de film schuift Karsten richting Hidde op, maar blijft met een gevoel achter dat ‘het’ toch niet helemaal klopt. Karsten vertegenwoordigt als het ware heel veel burgers, die eenzelfde gevoel hebben.
Tijdens het bekijken van de documentaire kwam het beeld op dat de Amerikaanse wetenschapsjournalist Charles C. Mann in zijn boek De profeet en de tovenaar : twee grondleggers en hun concurrerende ideeën over een leefbare toekomst op onze planeet naar voren haalt.
Volgens Mann zijn er twee archetypsiche mensen die recht tegenover elkaar staan. Aan de ene kant zijn er (altijd) mensen aan de zijkant die met een spreekwoordelijk wijzend vingertje als een Profeet betogen dat we onze manier van leven dienen aan te passen om de problemen waar we voor staan te lijf te gaan.
Profeten moeten toegespitst op Well Fed niets hebben van genetisch manipuleren en prediken hel en verdoemenis als we daar mee door zullen gaan. Aan de andere kant staan wetenschappers die er als een soort Tovenaar heilig van overtuigd zijn dat zij het probleem (van te weinig en goed voedsel voor op termijn tien miljard wereldburgers) zonder gevaren met nieuwe technieken zullen gaan oplossen.
In het nagesprek kwamen natuurlijk deze geluiden ook voorbij. En werd evenals in de film duidelijk dat het vooral om gevoelens draait. De technieken zijn té complex voor ‘normale’ mensen en kunnen daarom vaak alleen op basis van een gevoel een standpunt innemen. Daarmee raakt deze film en dit debat (natuurlijk) aan andere thema’s als wel of niet vaccineren en fake news.
Kinders
Zaterdagmiddag begonnen we met Kinders, een Duitse film over kinderen die zichzelf beter leren kennen door muziek. In Wenen komen kinderen samen die allemaal min of meer psychisch gekwetst zijn. In de film worden enkele kinderen gevolgd en hoe zij met hulp van bevlogen musici als het ware groeien en aan het eind in staat zijn actief deel te nemen aan een concert. Mooi om te zien dat het nadrukkelijk niet om kinderen draaide uit de ‘betere’ kringen. Blijkbaar kunnen in Oostenrijk kwetsbare kinderen ‘gewoon’ deelnemen aan dit soort activiteiten. Dat schrijnt met de richting die Nederland jaren geleden is ingeslagen. Muziekonderwijs wordt door té veel politieke partijen als zinloze franje beschouwd. Ouders die het wel belangrijk vinden dienen zelf de portemonnee te trekken. Dit heeft geleid tot de situatie dat heel vele muziekscholen het erg moeilijk hebben en vaak alleen kinderen van rijkere ouders bereiken. Dit schrijnt te meer, als je deze film ziet en kunt ervaren hoe muziek kwetsbare kinderen helpt om meer zelfvertrouwen te krijgen.
Na afloop was er een gesprek met een docente van Phoenix, die in de gemeente Meierijstad het muziek en creatief onderwijs verzorgt.
Granny Project
Rond acht uur pikten we de derde film mee: Granny Project. De meest imposante van het stel.
Centraal staan drie jongelui, die elk met een van hun oma’s in gesprek gaan over vroeger. Bijzondere oma’s, die zeven jaar lang gevolgd werden. Oma’s uit drie landen: Duitsland, Engeland en Hongarije. De Britse heeft als spion gewerkt, de Hongaarse communiste overleefde de Holocaust en de Duitse danseres heeft natuurlijk de Tweede Wereldoorlog ook meegemaakt, en stond aan ‘de verkeerde kant’ van de geschiedenis.
Aan het eind komen de drie oma’s met hun drie kleinkinderen samen. Er wordt openhartig over vroeger gepraat. Je krijgt de indruk dat de grannies dingen vertellen die ze hun hele leven voor anderen verborgen hebben gehouden.
Na afloop was er een mooi gesprek met een van de filmmakers, de Hongaarse Bálint Révész.
Koyaanisqatsi
De zaterdagavond werd afgesloten met een klassieke film: Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio. Uit 1983. De legendarische film over hoe de mens met de aarde omgaat. Met iconische muziek van Philip Glass. Muziek die niet iedereen kon waarderen.
Voor deze vertoning had de organisatie een stel muzikanten benaderd. Of zij deze film niet van een nieuwe score konden voorzien. En live ten gehore brengen. Vijf jongemannen – onder de naam Spring Electric – namen die opdracht aan en voegden aan de ruim dertig jaar oude beelden een heel andere ‘sfeer’ toe.
Een uiterst actuele film, ruim vijfendertig jaar nadat Koyaanisqatsi voor de eerste keer werd vertoond.
Een succes?
Ik kan alleen beoordelen hoe de opkomst bij ‘onze’ films was. Matig tot goed, maar zeker niet uitverkocht. De nagesprekken waren een prima aanvulling. Alleen zou er meer reuring in het centrale café, in De Afzakkerij, mogen zijn.
Ik trof daar zaterdag trouwens na Kinders onverwacht wel collega Meike van de Veghelse Bibliotheek. Zij was moderator bij twee films, My Own Private War van regsisseur Lidija Zelovic. ‘s Avonds mocht ze aantreden bij Gaming The Real World van regisseur Anders Eklund; die later in Erp werd vertoond.
Ik hoop dat Willem Wouters samen met zijn team doorzet en genoeg sponsoren ervan kan overtuigen dat het de moeite waard is dit festival enkele jaren de kans te geven om uit te groeien tot een succes.
Dat is het nu al – qua programmering – maar vraag me af of er voldoende betaalde bezoekers zijn geweest.
Waarom ‘maar’ vier films?
Donderdag was ik trouwens op een andere manier cultureel actief. Journalist/schrijver Pieter Waterdrinker sprak in De Eendracht in Gemert. Op uitnodiging van de lokale bibliotheek. Vier dagen eerder was hij in de Osse Bibliotheek. Daar had ik hem die avond ingeleid.
Zondagmiddag waren we met enkele vrienden bij een concert van Daniël Lohues. In Het Speelhuis in Helmond. Daar trad hij aan met (het) Holland Baroque. Ze speelden die middag liedjes van hem, en werk van Johann Sebastian Bach, Telemann en Handel.
Koyaanisqatsi – nog een keer
Ruim dertig jaar geleden zag ik deze film en maakte toen veel indruk. Ook viel ik voor de muziek van Philip Glass. Sindsdien heb ik deze film vaker gezien. De nieuwe muzikale score was een goede zet. Maar het meest imposante van deze film blijft wat mij betreft toch steeds het einde, als in de laatste minuten de vertalingen van het woord koyaanisqatsi worden geprojecteerd. Vijf zinnen, die nog steeds super actueel zijn en ons mensen er op attent maken dat we niet goed bezig zijn.
Crazy life (gek leven)
Life in turmoil (leven in beroering)
Life disintegrating (desintegrerend leven)
Life out of balance (leven uit balans)
A state of life that calls for another (een leven dat om een ander vraagt)
En dat alles aan het eind van een week waarin politici op het Malieveld protesterende burgers naar de mond praten en hun beloven dat zij (en feitelijk: wij) niet hoeven te gaan veranderen. We kunnen rustig doorgaan met wat we nu doen. Er is niets aan de hand. Een gotspe, als je weet dat Koyaanisqatsi ruim vijfendertig jaar oud is en er sindsdien feitelijk weinig positiefs is veranderd.
Beholders?
To behold betekent zoiets als aanschouwen, zien, kijken. “Behold the miracle!” Aanschouwt het wonder. Een prima titel voor een filmfestival. Een Engelse titel, dat zie je vaker. Die titel doet denken aan het woord NEXT (volgende) dat de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken onregelmatig verbinden aan lezingen over zaken die in onze complexe samenleving gaan veranderen. Achter dat woord plakken we dan een ander woord, vaak engelstalig: Next economy, food, freedom.
Binnenkort moreel leiderschap, als oud-Nationaal Ombudsman Alex Brenninkmeijer in Oss over zijn boek Moreel leiderschap komt spreken.
Willem en zijn team hebben een mooie, speelse manier bedacht om alle films extra over het voetlicht te brengen. Ze combineren het begin van het woord behold (Be) met een ander Engels woord. Een woord dat aansluit bij de teneur en sfeer van de bewuste film.
Be ethical: Well Fed
Be positive – Kinders
Be surprised – Granny Project
Be unsteady – Koyaanisqatsi
Verder: Be all ears, persistant, curious, shocked, challenged, real, upset, ashamed, overthrown, positive, aware, consumed, suspicious, autonomous, patient, open, creative, confronted, hospitable, puzzled, radical, intrigued, touched, provoked, concerned & genuine.
Allemaal waar en relevant.
Citaat 611 (maandag 14 oktober 2019)
Homepage Citaten 2019
