Why grow up?
Maandagavond 18 februari 2019 vertelde de Amerikaanse filosoof Susan Neiman tijdens een lezing op de Radboud Universiteit in Nijmegen waarom alleen ‘echte’ volwassenen dingen kunnen voorstellen die ogenschijnlijk onhaalbaar zijn.
Zó geformuleerd is het onzin, want ook de grootste gek kan dingen voorstellen die niet haalbaar zijn. Ik formuleer het echter bewust zo om haar centrale punt naar voren te halen: (‘échte’) volwassenen nemen geen genoegen met ‘de wereld’ zoals die is, maar durven te dromen van een wereld zoals die zou moeten of kunnen zijn.
De hele avond ging over de vraag wat volwassen zijn inhoudt. In deze tijd.
Toevallig in Nijmegen?
Inleider Lisa Doeland vertelde helaas niet waarom en vooral wanneer zij Susan Neiman voor een lezing had benaderd. Ik vermoed al maanden geleden, ruim voordat Greta Thunberg met haar klimaatspijbelen begon (in augustus 2018). Greta sprak in Katowice, in december tijdens een klimaattop, en hield ons volwassenen deze zin voor: aangezien onze leiders zich als kinderen gedragen, zullen we de verantwoordelijkheid moeten nemen die ze al lang geleden hadden moeten nemen.
Wellicht heeft Lisa Doeland Susan Neiman benaderd ná dit optreden, maar in de kern doet het er niet toe. Soms heb je als organisator keepersgeluk: heb je een spreker geboekt die nét op het goede moment op jouw podium aantreedt. Dat was hier het geval.
Waarom zou je volwassen worden?
Lisa Doeland wist ongetwijfeld dat Susan Neiman al in 2014 over dit onderwerp een boek had geschreven: Waarom zou je volwassen worden?. De lezing werd geafficheerd onder de Engelse titel van dat boek: Why grow up?
Greta Thunberg
Vijf jaar na de publicatie van dat boek treedt de Zweedse Greta Thunberg aan en gaat het steeds vaker over de vraag wat het betekent om volwassen te zijn. In een tijd waarin zo veel grote problemen op ons bord liggen.
Greta Thunberg verwijt ons volwassenen dat we ons niet-volwassen gedragen. Niet in staat zijn het feit onder ogen te zien dat we maatregelen moeten nemen die de negatieve gevolgen van een veranderd klimaat ongedaan maken. We praten er genoeg over, maar doen al jaren veel te weinig. Gedragen ons onvolwassen en laten een ‘broken world’ aan onze kinderen na.
Absolutely wonderful
Toch had Susan Neiman het in haar drie kwartier durende lezing niet over Greta. Ze informeerde tijdens het vragenuurtje quasi niet-wetend naar de achternaam van dat Zweedse meisje. Bijzonder, want ze liet zich enkele dagen eerder in een kranteninterview wel enthousiast uit over ‘onze’ klimaatkinderen: ‘absolutely wonderful’ ‘(interview: We moeten ons hele leven idealen koesteren, De Volkskrant zaterdag 16 februari 2019).
Immanuel Kant
Susan Neiman noemde deze avond wel regelmatig een van haar helden, Immanuel Kant, de Duitse filosoof die altijd vereenzelvigd wordt met de Verlichting. Over deze invloedrijke filosoof heeft zij veel nagedacht en geschreven. In Nijmegen zoomde ze in op het idee van Kant dat volwassenen als het ware twee kanten (zouden moeten) hebben. En idealiter realiseert elke volwassene zich dat dit zo is en probeert navenant te leven. Op pagina 118 formuleert ze het zo:
Ze eist dat we het verschil leren tussen zijn en behoren zonder ooit een van de twee te verzaken. Hegel dacht dat dit proces uitliep op een ongelukkig bewustzijn, en de jonge Nietzsche noemde Kants filosofie tragisch. Geen van hen heeft hierin helemaal ongelijk. Wie het oog gevestigd houdt op hoe de wereld zou moeten zijn maar tegelijkertijd nooit uit het oog verliest hoe ze is, voert een permanente en hachelijke balanceeract uit. Die vereist dat je resoluut onder ogen ziet dat je nooit de wereld zult krijgen die je wenst, maar tevens blijft weigeren met minder genoegen te nemen.
Dromen, ondanks alles
Dit centrale punt van Immanuel Kant kun je op allerlei manieren samenvatten, dus waarom niet als volgt: échte volwassenen blijven dromen, ondanks alles.
Dagelijks constateren volwassen volwassenen dat er van alles aan ‘de wereld’ schort, maar blijven dromen van hoe het anders kan en proberen daar op hun manier aan bij te dragen.
Onvolwassen volwassenen blijven hangen in de (sombere) constatering dat de wereld nu eenmaal is zoals die is, stoppen met dromen dat het anders kan en blijven (mede daarom) hangen in lethargie. Niets doen, want ‘het’ doet er toch niet toe.
Cynisme ligt bij onvolwassen volwassenen op de loer. Hun volwassen tegenhangers weten dat zo’n houding niet helpt en zullen blijven proberen er ‘het beste’ van te maken.
Peter Pan
Tijdens haar lezing kwam ook Peter Pan voorbij. Een door J.M. Barrie verzonnen personage. Die wereldberoemd werd door de gelijknamige Disneyfilm uit 1953. Peter Pan, een volwassen man die feitelijk eeuwig jong blijft. Blijft hangen in puberaal gedrag.
Neiman ziet veel Peter Pans rondlopen. Volwassenen die zich redelijk puberaal gedragen. En ze heeft er ook een verklaring voor. In het begin van het vierde hoofdstuk (Waarom zou je volwassen worden?) geeft ze het volgende antwoord op de door haar zelf gestelde vraag:
Het korte antwoord is: omdat het moeilijker is dan je denkt, mede omdat het weerstand kan oproepen. De krachten die onze wereld vormgeven, zijn evenmin in echte volwassenen geïnteresseerd als ze dat in Kants tijd waren, want kinderen zijn gewilliger onderdanen (en consumenten).
() We worden overstelpt met dubbele boodschappen. De helft daarvan maant ons serieus te worden, op te houden met dromen en de wereld te accepteren zoals die is, met de boodschap van volwassenheid als capitulatie voor de status quo. De andere helft bestookt ons met producten en suggesties die ons jong moet houden. Wat we helaas maar heel zelden krijgen voorgeschoteld, is het beeld van volwassenheid als nastrevenswaardig ideaal.
() Hoe kun je mensen beter in zelfopgelegde onmondigheid houden dan hun een perspectief op volwassenheid voorhouden waarnaar niemand die bij zijn gezonde verstand is, zou kunnen verlangen? (pagina 172-173)
“Maar zij zijn niet concequent!”
Susan Neiman ging ook in op het feit dat veel klimaatkinderen door volwassenen bestookt worden met het verwijt dat zij niet consequent zijn. Ze maken zich wel druk over het klimaat maar gaan na afloop een Big Mac scoren of boeken een stedentripje per vliegtuig naar Milaan.
Van dat verwijt maakte Susan Neiman in NIjmegen gehakt. Ieder mens heeft de mogelijkheid om ‘iets’ goeds te doen; dagelijks. Kleine stapjes in de goede richting. Het is voor de gemiddelde mens niet weggelegd om als een heilige te (gaan) leven. Korte samenvatting: alle beetjes helpen. Twee dagen geen vlees eten is beter dan zeven dagen wel iets dierlijks wegwerken..
Het is té gemakkelijk om anderen te bekritiseren die wel iets (kleins) doen, terwijl je als onvolwassen volwassene aan de kant staat te roepen en amper of niets doet. Ook politici, journalisten en andere ‘beïnvloeders’ zouden dit in moeten zien en minder van hun cynische (zeg: onvolwassen) kant laten zien. Dat is wellicht goed voor de kijkcijfers’; sluit aan bij wat onvolwassen volwassen willen zien en horen.
Een meisje
Susan noemde Greta Thunberg niet, maar wel Malala Yousafzai. Die niet alleen pleit voor meer en beter onderwijs voor meisjes en vrouwen, maar de wereld er ook op wees dat we met het geld dat we mondiaal gedurende acht dagen aan de oorlogsindustrie uitgeven, elk kind op aarde twaalf jaar onderwijs kunnen ‘geven’. !!!
Ze noemde dit voorbeeld om aan te tonen dat er af en toe mensen voorbij komen die ons op dingen wijzen die zo voor de hand liggen, dat wij (volwassenen die the world rulen) er volstrekt aan voorbij gaan en feitelijk niets doen en zo de status quo in stand houden. We blijven bijvoorbeeld wapens verkopen aan Saoedi-Arabië. Waarom? Omdat andere landen het ook doen en dan mag het. Onvolwassenen onder elkaar.
Malala als brugje
Susan Neiman houdt een warm pleidooi voor dromers. Volwassenen die ons voorhouden dat ‘dingen’ veranderd kunnen worden. Dat we geen genoegen hoeven te nemen met de wereld zoals die (nu eenmaal) is. Nee, dromen van een wereld zoals die behoort te zijn. Malala is zo iemand. Er zijn er meer, maar niet zo veel.
De meeste politici en leiders zijn samen met hun ‘onderdanen’ realistisch. Zij houden zich met het problemen bezig die relatief klein zijn, spreken zich zelden visionair uit. Onze minister-president heeft het over olifanten en dat je in visie niet kunt wonen. Allemaal waar, maar desondanks schreeuwt een vastgelopen samenleving om mensen met een vergezicht. Een ideaal dat voor velen wellicht onvoorstelbaar lijkt, maar wel kan helpen om dingen in gang te zetten.
AOC
Susan Neiman noemde in Nijmegen ook niet Alexandria Ocasio-Cortez. Die sinds januari in de Verenigde Staten in het Huis van Agevaardigden zit. Namens de staat New York. Een jonge vrouw, met Puerto Ricaanse roots. Die haar land met ideeën overspoelt. Dingen naar voren brengt die jaren (beter: decennia-) lang niet bespreekbaar waren.
Zij neemt absoluut geen genoegen met de status quo, waarin tientallen miljoenen burgers in haar land in armoede (moeten) leven, de verschillen in inkomen en vooral vermogen tussen de 1% van de 1% en de rest gigantisch groot zijn geworden, er geen beleid wordt gevoerd om iets te doen tegen het veranderende klimaat en rijke mensen politici op- en omkopen. Op tal van terreinen komt ze met ‘ideetjes’ om het heel anders te gaan doen. Er is echter één voorstel dat er bovenuit springt. Een reeds langer bestaand idee, maar zij geeft er een nieuwe zwiep aan.
Green New Deal, een bommetje
Begin februari dropte Alexandria Ocasio-Cortez als congreslid in ‘haar’ Huis van Afgevaardigden een spreekwoordelijke bom. Een wetsvoorstel, een resolution zoals dat daar heet. Aangeboden aan het 116e Huis van Afgevaardigden. Het 1e ‘huis’ kwam samen in 1789.
In de aanhef van deze resolution staat deze zin:
Recognizing the duty of the Federal Government to create a Green New Deal.
Erkenning van de plicht van de federale regering om een groene New Deal te creëren.
Een Green New Deal. Dat is de bom, want haar voorstel zal zonder enige twijfel weggestemd worden. Té radicaal. Een idioot plan. Maar toch deed ze het. Zij vindt samen met veel mede-ondertekenaren dat de federale overheid (dus niet de afzonderlijke – 50 – staten) de plicht hebben een Green New Deal tot stand te brengen.
Die droom heeft ze samen met collega’s in een wetsvoorstel neergelegd. Voortbordurend op reeds eerder gemaakte plannen. Alleen koppelt ze die plannen nadrukkelijk aan wat door steeds meer mensen als ons grootste probleem wordt gezien: het veranderende klimaat. Ook ziet ze dit voorstel als een kans om een economisch systeem, dat voor heel veel Amerikanen niet goed uitpakt, in ‘één’ klap bij te sturen.
Die resolutie omvat veertien A4-tjes en bestaat uit twee delen. In het eerste deel wordt uitgelegd waarom deze New Green Deal nodig is. In het tweede deel wordt omschreven waaraan die New Green Deal moet voldoen.
Deel een: Waarom een Green New Deal?
Het voorstel wordt niet voor niets een Green New Deal genoemd. Daarmee wordt natuurlijk gerefereerd aan de eerste New Deal. Van president Franklin Delano Roosevelt, in de jaren dertig. Toen het land er door de economische crisis van 1929 en de dustbowls uit die tijd er abominabel voorstond. Massale werkloosheid en daarmee samenhangende armoede. Bedrijven die amper meer investeerden en een economie die jaar na jaar kromp, waardoor het probleem steeds groter werd. Roosevelt zag in dat de overheid als enige instantie in staat zou zijn om die dramatische ineenstorting tegen te gaan. Hoe? Door massaal te gaan investeren in uiteenlopende zaken. Investeringen waardoor bedrijven en andere instanties weer mensen konden gaan aannemen, lonen uitkeren et cetera. De Amerikaanse overheid joeg als het ware weer vuur in een vastgelopen machine.Dat hielp, want binnen enige jaren kwam er nieuwe economische bedrijvigheid en groei.
De Tweede Wereldoorlog droeg hier – gek genoeg – nog veel positiever aan dit succes bij. Hoe? Simpel gezegd omdat na de aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 alle bedrijven opgeroepen werden massaal dingen te gaan produceren voor de oorlog (tanks vliegtuigen, kleding, voedsel et cetera. En de staat verstrekte opdracht na opdracht én geld om dit of dat te gaan maken of doen.
Een variant van die New Deal daalde, na de het einde van de Tweede Wereldoorlog, als een soort manna in de vorm van het Marshallplan over West-Europese landen neer. Daar hielp het ook. De wederopbouw werd voortvarend ter hand genomen en al in het midden van de jaren zestig begonnen de meeste gezinnen de welvaartsvruchten daarvan te plukken.
De overheid als aanjager
Alexandria Ocasio-Cortez beoogt met ‘haar’ Green New Deal ongeveer hetzelfde. De overheid als aanjager van zaken die (a) nodig zijn en (b) niet geleverd kunnen worden door de markt. De Verenigde Staten zitten – ondanks alle retoriek dat het ’t rijkste land op aarde is en het ‘fantastisch’ gaat – flink in de problemen.
Decennialang is zwaar bezuinigd op uitgaven om de infrastructuur op peil te houden, is het niveau van het onderwijs voor iedereen sterk afgenomen en leven tientallen miljoenen Amerikaanse op of onder het bestaansminimum. Ze hebben amper een spreekwoordelijk appeltje voor de dorst en zijn door ziekte of werkeloosheid slechts één salaris verwijderd van absolute armoede. Daarbovenop komt dat Amerikaanse regeringen decennialang veel te weinig hebben gedaan om de vervelende gevolgen van een veranderend klimaat en de negatieve gevolgen van een ‘op hol geslagen’ economisch systeem bij te sturen.
Investeren en investeren
Alexandria Ocasio-Cortez bepleit kortom dat de overheid massaal gaat investeren in zaken die om allerlei redenen nodig zijn. Ze kent zonder enige twijfel de stelregel dat kosten voor de baat uitgaan. Oftewel: je moet eerst investeren, voordat je kunt oogsten. Daarmee keert ze zich impliciet tegen tallozen die hun geld niet langer investeren in zaken die op (de iets langere) termijn rendement op zullen leveren, die investeren als doel om zonder veel inspanningen (ten koste van anderen) nog rijker te worden. Alexandria Ocasio-Cortez heeft het kortom om ‘echt’ investeren en verzet zich tegen mensen die rente trekken, inderdaad renteniers. Renteniers die met hun ‘verdiende’ geld ook nog de Amerikaanse politiek corrumperen, omdat ze politici als het ware opkopen om in eerste instantie voor hun privé belangen op te komen.
Artikel: Onttrekken of toevoegen? (februari 2019)
Markt of overheid?
In die wereld dropt Alexandria Ocasio-Cortez een bom. Doet ze een voorstel dat zonder enige twijfel weggestemd zal worden. Belangrijker lijkt dat ze hiermee een landelijk – beter: een mondiaal – debat wil opstarten. Wie is in staat onze wereld ‘beter’, dan wel klimaatvriendelijker te maken? De markt of de overheid. Zo gesteld is het onzin. De waarheid ligt zoals bijna altijd in het midden, alleen is de balans – of de slinger – tussen die twee ‘partijen’ de laatste decennia volstrekt uit het lood geslagen.
De Belgische econoom Paul De Grauwe schreef er al in 2014 Een boek over: De limieten van de markt : de slinger tussen overheid en kapitalisme.
Té velen zetten in op ‘de markt’; die ‘alles’ kan of zal gaan oplossen. Helaas wijzen bijna alle signalen er op dat de markt dit soort gigantische problemen (ook) niet kan oplossen. Sterker: veel bedrijven wenden veel lobbymacht aan om hen onwelgevallige klimaatmaatregelen tegen te gaan. Veel grote bedrijven zijn ondanks alle retoriek (van ‘de vrije markt’) feitelijk bezig met monopolie vorming nastreven en afspraken met concurrenten om aan de tucht van de markt te ontsnappen.
Artikel: Markt en staat zijn als tweelingbroeders: ze kunnen zonder elkaar niet leven, en ze versterken elkaar. (oktober 2014)
Een vastgelopen mythe
Journalist Koen Haegens schreef er in 2015 een verhelderend boek over: De grootste show op aarde : de mythe van de markteconomie.
Waarschijnlijk is een overheid nodig, die namens ons allen geld vrij kan spelen om te investeren in zaken die domweg nodig zijn. En die in staat is de markt vrij te maken, dan wel te houden. Nodig, want niets doen is geen optie.
Zeven redenen voor deze Green New Deal.
Op de eerste vier pagina’s worden zeven hoofdredenen opgesomd waarom er een Green New Deal moet komen. Voor elke reden worden feiten aangedragen. Elke reden wordt begonnen met het woordje ‘whereas’, dat zich het best laat vertalen als ‘aangezien’. Aangezien er dit of dat bekend is. En vervolgens volgen die bij elkaar gesprokkelde feiten.
Twee rapporten
Er wordt verwezen naar twee rapporten, uit 2018. Een internationaal samengesteld rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (het IPCC) en een binnenlands rapport. In beide stukken wordt geconstateerd dat:
1. het klimaat aantoonbaar verandert en dat dit door menselijk ingrijpen komt
2. een veranderend klimaat zal leiden tot stijgende zeespiegels, meer branden, hevigere stormen, meer droogteperiodes, en extreem weer én dit alles zal impact hebben op leven en infrastructuur
3. twee graden opwarming zal leiden tot: (a) massale emigratiestromen, (b) een jaarlijkse schadepost van 500 miljard dollar per jaar tegen het jaar 2100, (c) twee keer zo veel gebieden die door branden zullen worden aangetast, (d) 99 procent van alle koraalriffen verloren zullen gaan, (e) mondiaal gezien 350 miljoen mensen tegen 2050 te maken zullen krijgen met dodelijke hittestress, en (f) infrastructuur ter waarde van 1 biljoen dollar verloren zal gaan
4. temperaturen de komende jaren niet meer dan 1,5 graad mogen stijgen en om dat te voorkomen moet (a) de uitstoot van broeikasgassen door menselijk ingrijpen voor 2020 met 40 tot 60 procent worden teruggebracht en (b) tot nul voor 2050
Historische plicht
Hierin wordt geconstateerd welke rol de Verenigde Staten de laatste tweehonderdvijftig jaar gespeeld hebben. Als (economische) grootmacht hebben zij eeuwenlang veel meer bijgedragen aan het probleem dan andere landen. En daarom moet ze haar rol oppakken en vooraan gaan in het bestrijden van het probleem.
Amerika zit in de problemen
Hier wordt geconstateerd dat in de Verenigde Staten veel problemen spelen die een link hebben met het klimaatprobleem. Genoemd wordt:
1. Een dalende gemiddelde levensverwachting terwijl tegelijkertijd een groot deel van de bevolking geen toegang heeft tot schone lucht, schoon drinkwater, gezond voedsel, een adequate gezondheidszorg, een dak boven het hoofd, vervoer en onderwijs.
2. Dat er al vier decennia lang sprake is van economische stagnatie, de-industrialisatie en beleid gericht tegen vakbonden. Dat heeft er ondermeer toe geleid dat het gemiddelde uurloon al sinds het begin van de jaren zeventig niet meer groeit en werknemers tegengewerkt worden die zich via vakbonden willen verenigen om op te komen voor hun belangen
3. De grootste inkomensongelijkheid sinds de jaren twintig. Ze verwijst naar de 1 procent rijksten die het gros van het economische herstel na de Grote recessie van 2008 opstreken. Noemt dat er nog steeds een raciale kloof in haar land is; blanken verdienen grosso modo (veel) meer dan mensen met een andere huidskleur. Ook noemt ze het verschil in inkomen tussen mannen en vrouwen.
Achterstandsgroepen
In het vierde punt worden expliciet allerlei groepen opgesomd voor wie door klimaatverandering, vervuiling en vernietiging van de omgeving het leven de laatste decennia alleen maar ‘erger’ is geworden. Het gaat om inheemse volkeren, mensen uit gekleurde gemeenschappen, migrantengemeenschappen, ge-deïndustrialiseerde gemeenschappen, ontvolkte plattelandsgemeenschappen, werknemers met lage inkomens, vrouwen, ouderen, ongehuwden, mensen met een handicap en jongeren.
Nationale veiligheid
Als vijfde wordt gesteld dat klimaatverandering een directe bedreiging voor de nationale veiligheid van de Verenigde Staten. Twee redenen: in veel landen wordt de sociale stabiliteit bedreigd en dat fenomeen werkt als een multiplier, waardoor het effect alleen maar versterkt wordt.
Een welvarende middenklasse
In het voorlaatste punt wordt opgemerkt dat de eerste New Deal en de economische inspanningen tijdens WWII hebben geleid tot een stabiele, welvarende middenklasse.
Een historische kans
Tot slot wordt gezegd dat de Green New Deal een historische kans biedt om (a) miljoenen nieuwe, hoogbetaalde banen te gaan creëren, (b) een nog nooit gezien niveau van welvaart voor iedereen binnen de VS zou kunnen ontstaan en (c) systemische onrechtvaardigheden weggewerkt kunnen worden.
Now, therefore, be it
Resolved, That its is the sense of the House of Representatives that –
Deel twee: Hoe?
In het tweede deel worden vier dingen naar voren gebracht. De plicht om ‘dit’ te gaan doen, dat het een tienjarenplan is, het democratisch uitgevoerd en geleid moet worden en dat het om een aantal concrete doelen en projecten gaat.
Elk deel bevat veel ‘mitsen en maren’; toelichtingen wat in de toekomst geregeld en bereikt moet worden. Het gaat nadrukkelijk in dit stuk niet om geld. Waar dat vandaan moet komen is hier niet relevant. Feitelijk is het voorstel één grote droom, of ideaal. Dit – deze droom – moet op (de middellange) termijn voor elkaar gebokst worden. Het is de bekende olifant van Mark Rutte, maar dan uitgesproken. Ja zelfs, opgeschreven en als wetsvoorstel ingebracht.
Onze plicht
It is the duty of the Federal Government to create a Green New Deal.
De federale overheid moet het doen. Dus niet de afzonderlijke staten.
Vijf hoofdpunten:
A. Bereik dat er geen uitstoot meer is van broeikasgassen. En dat in de overgang daarnaartoe alle gemeenschappen en werknemers eerlijk worden meegenomen
B. Creëer miljoenen goede, hoogbetaalde banen en zorg voor welvaart en economische zekerheid voor alle mensen in de Verenigde Staten
C. Investeer in de infrastructuur en industrie van de Verenigde Staten opdat die duurzaam wordt en de uitdagingen van de 21e eeuw aan kan
D. Regel voor veel generaties: schone lucht en schoon water, klimaat-veerkrachtige gemeenschappen, gezond voedsel, toegang tot natuur en een duurzame omgeving
E. Bevorder rechtvaardigheid en gelijkheid door te stoppen met het onderdrukken van inheemse volkeren, gekleurde gemeenschappen, migrantengemeenschappen, ge-deïndustrialiseerde gemeenschappen, ontvolkte plattelandsgemeenschappen, arme, lage inkomens, vrouwen, ouderen, ongehuwden, mensen met een handicap en jongeren (in deze resolutie “frontlinie en kwetsbare gemeenschappen” genoemd).
Een tienjarenplan
De doelen zouden bereikt moeten worden door middel van een tienjarenplan, die de ‘Green New Deal mobilization’ genoemd wordt. Een knipoog naar de oproep, na de aanval op Pearl Harbor in december 1941, om de Amerikanen te mobiliseren alles op alles te zetten om de Japanners en Duitsers te gaan verslaan.
Om die doelen te bereiken worden veertien doelen en projecten genoemd:
A. Bouw veerkracht op tegen rampen die een link hebben met een veranderend klimaat, zoals extreem weer.
B. Repareer en verbeter de infrastructuur. Probeer vervuiling en het uitstoten van broeikasgassen zoveel mogelijk terug te dringen, garandeer toegang tot schoon drinkwater, probeer negatieve effecten van klimaatverandering zoveel mogelijk weg te werken en denk bij elke wet die aangenomen wordt na wat de impact daarvan op het klimaat kan zijn.
C. Streef er naar dat 100 procent van de stroombehoefte in de Verenigde Staten door schone, hernieuwbare en nul-emissie-energiebronnen wordt geproduceerd en doe dit door het duurzaam uitbreiden en upgraden van hernieuwbare energiebronnen en door het inzetten van nieuwe capaciteit.
D. Bouw of upgrade naar energie-efficiënte, gedistribueerde en “slimme” elektriciteitsnetten en zorg voor betaalbare toegang tot elektriciteit
E. Upgrade alle bestaande gebouwen in de Verenigde Staten en bouw nieuwe gebouwen om maximale energie-efficiëntie, waterefficiëntie, veiligheid, betaalbaarheid, comfort en duurzaamheid te bereiken, onder meer door elektrificatie;
F. moedig massale groei in schone productie in de Verenigde Staten aan, probeer de vervuiling en broeikasgasemissies van de industrie en de industrie zoveel als technologisch haalbaar is te elimineren , onder meer door de productie van hernieuwbare energie uit te breiden en te investeren in de bestaande productie en industrie
G. werk samen met (vee)boeren in de Verenigde Staten om de vervuiling en broeikasgasemissies van de landbouwsector zoveel als technologisch haalbaar is te elimineren, o.a. door gezinslandbouw te ondersteunen; door te investeren in duurzame landbouw- en landgebruikspraktijken die de gezondheid van de bodem verhogen; en door een duurzamer voedselsysteem op te zetten dat universele toegang tot gezond voedsel waarborgt;
H. reviseer de transportsystemen in de Verenigde Staten om de uitstoot van broeikasgassen uit de transportsector zoveel als technologisch haalbaar is te verwijderen, onder meer door investeringen in: nul-emissie voertuiginfrastructuur en fabricage; schoon, betaalbaar en toegankelijk openbaar vervoer; en hogesnelheidstreinen;
I. verzacht en beheers de nadelige gezondheidseffecten, economische en andere effecten van vervuiling en klimaatverandering op de lange termijn, onder meer door financiering te verschaffen voor door de gemeenschap gedefinieerde projecten en strategieën;
J. verwijder broeikasgassen uit de atmosfeer en verminder vervuiling door herstel van natuurlijke ecosystemen, door middel van beproefde low-tech oplossingen die de opslag van koolstof in de bodem verhogen, zoals landbehoud en bebossing;
K. herstel en bescherm bedreigde en fragiele ecosystemen door lokaal geschikte en op wetenschap gebaseerde projecten die de biodiversiteit verbeteren en de klimaatbestendigheid ondersteunen;
L. ruim bestaand gevaarlijk afval in verlaten locaties op, en zorg voor economische ontwikkeling en duurzaamheid op die plekken;
M. identificeer andere emissie- en vervuilingsbronnen en bedenk oplossingen om ze te verwijderen; en
N. bevorder de internationale uitwisseling van technologie, expertise, producten, financiering en diensten, met als doel van de Verenigde Staten de internationale leider op het gebied van klimaatactie te maken en andere landen te helpen een groene New Deal te bereiken
Het democratisch proces
Een groene New Deal moet worden ontwikkeld door middel van transparant en inclusief overleg, samenwerking en partnerschap met frontlinie en kwetsbare gemeenschappen, vakbonden, werknemerscoöperaties, maatschappelijke groeperingen, universiteiten en bedrijven
Doelen en projecten
Om de Green New Deal-doelen te halen zijn de volgende doelen en projecten nodig:
A. het verschaffen en gebruiken van middelen, op een manier die ervoor zorgt dat het publiek passende eigendomsbelangen en rendement op investering ontvangt, voldoende kapitaal (inclusief door middel van communautaire subsidies, openbare banken en andere publieke financiering), technische expertise, ondersteunend beleid en andere vormen van bijstand aan gemeenschappen, organisaties, federale, staats- en lokale overheidsinstanties en bedrijven die werken aan de Green New Deal-mobilisatie;
B. ervoor zorgen dat de federale overheid rekening houdt met de volledige milieu- en sociale kosten en effecten van emissies door bestaande wetgeving; nieuw beleid en programma’s; en ervoor te zorgen dat eerstelijns en kwetsbare gemeenschappen niet negatief worden beïnvloed;
C. het verstrekken van middelen, training en hoogwaardig onderwijs, inclusief hoger onderwijs, aan alle mensen in de Verenigde Staten, met een focus op frontlinie en kwetsbare gemeenschappen, zodat alle mensen in de Verenigde Staten volwaardige en gelijkwaardige deelnemers aan het Groene Nieuw kunnen zijn Deal mobilisatie;
D. publieke investeringen doen in het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe schone en hernieuwbare energietechnologieën en industrieën;
E. investeringen sturen om de economische ontwikkeling te stimuleren, de industrie en het bedrijfsleven in lokale en regionale economieën te verdiepen en te diversifiëren, rijkdom en gemeenschapseigendom opbouwen, prioriteit geven aan hoogwaardige banen en economische, sociale en milieuvoordelen in eerstelijns en kwetsbare gemeenschappen en gedeïntustrialiseerde gemeenschappen , dat anders worstelt met de overgang van broeikasgasintensieve industrieën;
F. het waarborgen van het gebruik van democratische en participatieve processen die door frontale en kwetsbare gemeenschappen en werknemers worden omvat en geleid om de Green New Deal-mobilisatie op lokaal niveau te plannen, uit te voeren en te beheren;
G. ervoor zorgen dat de Green New Deal-mobilisatie hoogwaardige vakbondsbanen creëert die de geldende lonen betalen, lokale werknemers inhuurt, opleidings- en bevorderingsmogelijkheden biedt en garanties biedt voor loon- en uitkeringspariteit voor werknemers die door de overgang worden getroffen;
H. het garanderen van een baan met een gezinsinkomenloon, voldoende familie- en ziekteverlof, betaalde vakanties en pensioenzekerheid voor alle mensen in de Verenigde Staten;
I. het versterken en beschermen van het recht van alle werknemers om zich te organiseren, te verenigen en collectief onderhandelen zonder dwang, intimidatie en pesterijen;
J. het versterken en handhaven van arbeids-, werkplek- en veiligheidsnormen, antidiscriminatie- en loon- en uurstandaarden voor alle werkgevers, bedrijfstakken en sectoren;
K. het vaststellen en handhaven van handelsregels, inkoopnormen en grensaanpassingen met krachtige arbeids- en milieubeschermingen- om de overdracht van banen en vervuiling overzee te stoppen; en om de binnenlandse productie in de Verenigde Staten te laten groeien;
L. ervoor zorgen dat openbare gronden, wateren en oceanen worden beschermd en dat het eminente domein niet wordt misbruikt;
M. het verkrijgen van de vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming van inheemse volkeren voor alle beslissingen die betrekking hebben op inheemse volkeren en hun traditionele territoria, het eren van alle verdragen en overeenkomsten met inheemse volkeren, en het beschermen en handhaven van de soevereiniteit en landrechten van inheemse volkeren;
N. zorgen voor een commerciële omgeving waarin elke ondernemer vrij is van oneerlijke concurrentie en overheersing door nationale of internationale monopolies; en
O. alle mensen van de Verenigde Staten te voorzien van (i) hoogwaardige gezondheidszorg;(ii) betaalbare, veilige en adequate huisvesting; (iii) economische veiligheid; en (iv) schoon water, schone lucht, gezond en betaalbaar voedsel en toegang tot de natuur.
Een bom?
Daar kun je natuurlijk over van mening verschillen. Vanuit Europees perspectief – en vooral landen in onze nabije omgeving – is de Green New Deal een poging om een ‘ouderwetse’ welvaartsstaat tot stand te brengen. Een welvaartsstaat plus, want de nadruk ligt op duurzaamheid.
In de Verenigde Staten is het – natuurlijk – een heel ander geval. Daar is de afgelopen jaren veel afgebroken. Woerden en worden veel kwetsbare inwoners aan hun lot over gelaten en is het verschil tussen vermogende en niet-vermogende mensen gigantisch groot geworden. Toch vermoed ik dat ook dit voorstel voor veel Europese lpolitici, burgers en partijen als een revolutie gezien zal worden. Dat heeft er vooral mee te maken dat de rol van de overheid zwaar wordt aangezet. De ‘slinger’ van Paul De Grauwe draait nadrukkelijk van markt naar overheid. Ook in onze contreien wordt door veel beleidsmakers, politici en leidinggevenden geloofd dat de markt haar werk moet doen. Ook is het tijdsbestek dat genoemd wordt opmerkelijk: binnen tien jaar. Ik vermoed dat het klimaatplan dat in ons land op dit moment wordt doorgerekend, bleek zal afsteken tegen de Green New Deal. Té weinig, té laat en vooral té weinig ambitieus.
Het draait om waarden
In de kern draait dit hele voorstel en het betoog van Susan Neiman natuurlijk om waarden. Laten we afscheid nemen van waarden die ons hier hebben gebracht; en laten we vanuit andere waarden proberen ‘het’ (veel) beter te gaan doen. Op weg naar een samenleving waarin we iedereen proberen mee te nemen en hem of haar het zijne te geven.
De Italiaans-Britse econoom Mariana Mazzucato mengt zich sinds enige tijd nadrukkelijk in dit debat. In 2015 toonde ze haarscherp aan dat de markt zwaar leunt op fundamenteel (en ander) onderzoek dat met publiek geld tot stand is gekomen. In De ondernemende staat : waarom de markt niet zonder overheid kan legt ze bijvoorbeeld uit dat in elke iPod, iPad en iPhone talloze technieken zitten die universiteiten en andere met publiek geld gefinancierde onderzoeksinstellingen hebben ‘ontdekt’, dan wel ‘uitgevonden’. De Steve Jobs’en uit de markt hebben die slim ‘opgehaald’ en in fantastische dingen en diensten verpakt. Werden daar (soms) schathemeltje rijk mee; werden nog rijker omdat ze geen belasting betaalden en lobbyisten in dienst namen die het verhaal vertelden dat de overheid hun voorak niets in de weg mocht leggen.
Vorig jaar borduurt ze in De waarde van alles : onttrekken of toevoegen aan de wereldeconomie op dat verhaal door. De kern is hier dat ze vindt dat samenlevingen het gesprek aan moeten gaan over wie ‘iets’ zinvols aan de samenleving toevoegt, en wie er – duidelijk – niets aan toevoegt. Sterker: die er waarde aan onttrekt. En het beter was als degene die dat doet er niet meer zou zijn, of met dat gedrag stoppen. Zij heeft het natuurlijk ook over investeren. Dat er twee varianten zijn en eentje de voorkeur verdient. Zeker als we onze wereld klimaatneutraler willen maken en de vervelende kanten van een vastgelopen economisch systeem willen proberen weg te werken.
Het doet denken aan een inmiddels legendarische uitspraak van ene Jeff Hammerbacher. Die voor Facebook werkte en zich al in 2011 ergerde aan waar zijn slimme collega’s zich zoal mee bezig hielden.
The Best Minds of My Generation Are Thinking About How To Make People Click Ads. That sucks.
The Best Minds of My Generation denken eraan hoe mensen op advertenties kunnen klikken. Da’s balen.
Green New Deal, nogmaals
De term is bedacht door Thomas Friedman, een Amerikaanse journalist. Voor de New York Times schreef hij er in 2007 twee keer over: A Warning From the Garden (19 januari) en The power of green (15 april). Dat was net voor de grote financiële crisis. In 2008 schreef hij er zelfs een boek over: De toekomst is groen : warm, plat en vol. In de ondertitel verwijst hij naar een eerder (veel) succesvoller boek: De aarde is plat : ontdekkingsreis door een geglobaliseerde wereld (2005). Beide boeken zijn redelijk gedateerd. Ik vermoed dat Friedman deels terugkomt op zijn optimisme over de zegenrijke resultaten van almaar toenemende globalisering.
Begin dit jaar schreef hij voor de New York Times: The Green New Deal Rises Again (Ney York Times, 8 januari 2019). Een ruim tien jaar oud idee komt weer tot leven.
Namenlijst
De Green New Deal wordt door velen gesteund. Op de lijst staan o.a. Noam Chomsky, Al Gore, Naomi Klein, Paul Krugman, Mariana Mazzucato, Bernie Sanders, Jill Stein en Elizabeth Warren.
Een quote uit VK-interview: twee volwassenen; kiest u maar
‘Op microniveau, mijn eigen leven, gaat het me goed af, maar op macroniveau ben ik gedeprimeerd over het nieuws. Laatst sprak ik een vrouw die zei: ik word nu 60, het is tijd om mijn verantwoordelijkheid voor de wereld op te geven, laat de jongeren het nu maar over nemen. Ik ben nu 63, ik geloof niet dat het goed is om die verantwoordelijkheid op te geven.’
We moeten ons hele leven idealen koesteren, De Volkskrant zaterdag 16 februari 2019).
Citaat 577 (donderdag 21 februari 2019)
Homepage Citaten 2019
