Op zaterdag 25 oktober 2014 verscheen in het Brabants Dagblad – editie Oss en Uden-Veghel – op de (regionale) opiniepagina in de rubriek Smaakmakers onderstaande column. De laatste van vier.
Oefenen in een andere tijd
Stel dat komende week door colleges van B&W van de normale agenda wordt afgeweken en er over een boek wordt gepraat. Of door directies van bedrijven en organisaties. Elke deelnemer heeft tijdens het weekend het bewuste boek gelezen en moet nu met de billen bloot. Hoe voorkomen wij, hier verzameld aan deze tafel én verantwoordelijk voor onze burgers, klanten of werknemers, dat hun bandbreedte niet nog meer belast wordt.
Een mooie droom! Het zal niet gebeuren. Maar het zou niet verkeerd zijn als verantwoordelijken in onze samenleving het boek ‘Schaarste : hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen’ zouden lezen. Er over nadenken. En de vraag stellen: zijn wij door ons beleid niet per ongeluk bezig de bandbreedte van veel mensen te verkleinen? Terwijl het voor de mensen die het aangaat – én de samenleving – beter zou zijn als we die vergroten. Door van voorgenomen maatregelen af te zien. En maatregelen die we de laatste jaren met de beste bedoelingen hebben genomen – ‘want, we letten op de kosten!’ – terugdraaien.
Econoom Sendhil Mullainathan en psycholoog Eldar Shafir betogen in hun eind 2013 verschenen ‘Schaarste’ dat elk mens over een bepaalde bandbreedte beschikt. Wordt die té klein dan komen mensen in de problemen. Ze verslonzen, hebben geen oog meer voor alternatieven. Hun stelling is dat veel mensen gebukt gaan onder dit fenomeen. Door eigen schuld, maar vaker door omstandigheden die ze zelf niet (meer) onder controle hebben. Gebrek aan geld, werkloosheid, een echtscheiding, gokken of domme pech.
Beide heren gaan ook in op tijd en het gevoel dat je té veel dingen ‘moet’ doen. Denk aan leerkrachten die altijd bezig zijn met hun werk. Lessen voorbereiden, formulieren invullen, behandelingsplannen schrijven, toetsen maken, nakijken, gedoe met ouders of de inspectie. Of iemand die 800 Facebook-vrienden heeft, een drukke baan, een moeder die verzorging behoeft, Geabonneerd is op Netflix, de sportschool en drie keer per jaar op vakantie moet. En ondertussen verlangt je baas dat je creatief bent. Je jezelf ontwikkelt. Het einde van het liedje is dat je als multi-taskend wezen uiteindelijk nergens goed in bent en steeds achter de feiten aanloopt.
Dé oplossing is er natuurlijk niet. Moet van de mensen zelf komen. Leidinggevenden zouden zichzelf de vraag moeten stellen hoe zij met hun beleid bijdragen aan ons opgejaagde gevoel. Hoe? Start een maatschappelijk debat over het nut van reclame. Verlos kinderen van hun mobieltjes. Voer een belasting in voor elke Facebook-‘vriend’. Gooi op zondag die winkels weer dicht. Zend alleen finales van belangrijke voetbalwedstrijden uit.
Nederland hoeft geen Bhutan te worden waar gewerkt wordt met het Bruto Nationaal Geluk, maar ‘ietsje’ meer compassie voor mensen die knel zitten zou niet verkeerd zijn. Iedereen in charge kan enkele radertjes bijstellen. Lees er over. Stel je open voor andere geluiden. Praat er over. Oefen voor een andere tijd. Doe iets!
Onderschrift column
Hans van Duijnhoven schrijft op verzoek van de redactie de hele maand oktober elke zaterdag een column. Hans van Duijnhoven (Keldonk, 1955) werkt voor de Noord Oost Brabantse Bibliotheken.
Column 1 – Naar het hart van het land (4 oktober 2014)
Column 2 – Opgewekte aanzeggers (11 oktober 2014)
Column 3 – Legosteentjes en een nieuwe balans (18 oktober 2014)
(zaterdag 25 oktober 2014)
