Next

Woensdag 19 september 2018 spreekt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans op verzoek van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheek in Veghel over de next economy.

Dat is de eerste van een reeks lezingen die de komende jaren in de regio Noord Oost Brabant onder de noemer NEXT zullen worden gehouden. Deskundige en vaak bekende mensen spreken zich uit over de toekomst van hun vakgebied of onderwerp. Next ….

Next, next, next ...|
De aanname achter deze reeks is dat we als samenleving op bijna alle terreinen van het maatschappelijk ‘gebeuren’ noodgedwongen op weg zijn naar een volgende fase. Dit hoeft niet per se te betekenen dat het straks beter zal zijn dan nu, wel anders. De term NEXT is wat ons betreft een woord om dat te vangen.

Next economy
De huidige economie zal bijvoorbeeld de komende jaren, decennia noodgedwongen vervangen worden door de NEXT economy. Dat zal geen druk op de knop zijn, maar een geleidelijk proces. Bijna sluipenderwijs zal het gebeuren en over pakweg tien jaar zullen we met ons allen kunnen constateren dat er al veel veranderd is vergeleken met vandaag de dag.

Wat die veranderingen in zullen houden weet op dit moment niemand. Zeker is wel dat we moeten proberen de fouten die in het huidige systeem zitten voor een groot deel op te lossen.

Jan Rotmans bespreekt op woensdag 19 september in Veghel een groot gebied. Hij weet ook niet wat er precies aan zit te komen, maar kan wel haarfijn uitleggen welke problemen aan ons huidige systeem kleven en uitspreken waar de oplossingen ongeveer gezocht zullen moeten worden. Tijdens zijn lezing zal hij zaken aandragen waar niet iedereen het op dit moment mee eens zal zijn. Hij steekt kortom zijn nek uit, komt met onorthodoxe en wellicht ‘rare’ ideeën.

Waarom deze reeks
Wellicht heeft u het gemist, maar volgens ons zitten we als maatschappij midden in een storm. Ogenschijnlijk doen we het als samenleving helemaal niet zo slecht. We zijn veel welvarender dan pakweg vijftig jaar geleden. We leven langer, werken gemiddeld korter, zien dat voormalige derde wereldlanden zich positief ontwikkelen, worden omringd met spullen en diensten die wetenschap en technologie op ons af blijven vuren et cetera.

Tegelijkertijd hapert er ook het nodige aan ons systeem, onze samenleving. Dagelijks kunt u kennis nemen van zaken die niet goed zijn. Voor de wereld, noch voor ‘de mens’. En ook kunt u zeer regelmatig lezen over ontwikkelingen die er aan zitten te komen en een grote impact (kunnen/zullen) hebben op hoe we nu als mens functioneren.

Dilemma’s op ons aller bord
In zo’n transitiefase komen uiteenlopende ‘oplossingsrichtingen’ op ons af. Worden ideeën en suggesties gedaan. Maar aan elk voorstel tot verandering zitten voor- en nadelen. Zullen we ons af moeten vragen of we voor dit of dat idee moeten kiezen. Dilemma’s op ons bord. Daarover moet gepraat worden. Bij voorkeur door veel mensen. We kunnen het niet alleen overlaten aan de mensen aan de top, in politiek en bedrijfsleven. De veranderingen die op ons afkomen raken ons allen.

Next librarians
Als bibliothecarissen (de next librarians) proberen we om deze thema’s op verschillende manieren in onze regio naar voren te halen. Mensen te betrekken bij het onderwerp. Ze van aanvullende informatie te voorzien. Gesprekken te entameren. Lezingen te organiseren. Tentoonstellingen neer te zetten. Debatten en workshops te organiseren. En – natuurlijk – om de relevante boeken in de collectie op te nemen en op het juiste moment naar voren te schuiven. Allemaal bedoeld om het kennisniveau van burgers over uiteenlopende onderwerpen te vergroten. Opdat zij beter in staat zijn te volgen wat gaande is en af te wegen welke oplossingsrichtingen zinvol en waardevol zijn.

Lezingen voor een algemeen publiek
Een andere reden voor deze reeks is dat we constateren dat in uiteenlopende sectoren en branches tijdens zogenaamde studiedagen of seminars deskundige en vaak bekende mensen aantreden die zo’n zaal bijpraat over de toekomst van hun ‘ding’. Daar is niks mis mee, maar als normale burger kun je hen zelden live aan het woord zien. De samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken willen de komende jaren deskundige en bekende sprekers naar de regio halen. Hun inzichten en verhalen zijn ook voor ‘normale’ burgers bedoeld. We zullen hen vragen om hun verhaal af te stemmen op een algemeen, geïnteresseerd gehoor en dit keer hun lezing niet af te stemmen op burgemeesters, onderwijskundigen, zorgverleners of directeuren uit de vleesverwerkende branche.

Next – enkele onderwerpen
Dit artikel sluit af met een kale opsomming van onderwerpen die rijp zijn voor een next fase. Die opsomming is niet compleet, maar is vooral bedoeld om u ervan te overtuigen dat er op heel veel gebieden flinke verandering in de lucht hangt.

De onderwerpen worden bewust niet toegelicht. U mag zelf bedenken welke ‘fouten’ er aan het huidige systeem zitten en hoe die volgende fase er idealiter uit zou kunnen zien.

Verder is de opsomming een lijst voor intern gebruik. Een bucketlist voor next librarians.

Klik hier voor een artikel waarin wordt uitgelegd waarom we gekozen hebben voor dit Engelse woord en daar de komende jaren mee door willen gaan (Next economy: de nieuwe economie heeft een wezenlijk andere structuur en schaalgrootte dan de oude economie – juli 2018).

Next society
Het begrip NEXT is het overkoepelende woord, maar een overkoepelende zin is wat ons betreft NEXT SOCIETY. Alle onderwerpen die hieronder worden genoemd dragen bij aan het ontstaan van een volgende samenleving. Een maatschappij die flink af zal wijken van de bestaande. Hoe flink en fundamenteel zal van ons allen afhangen.

Mocht u denken dat ‘de mens’ altijd geleefd heeft in tijden waarin zich veranderingen voltrokken, dan heeft u deels gelijk.

Voor die gedachte heeft Jan Rotmans, de eerste spreker in de reeks, echter een standaard antwoord, zin en repliek. Daarmee hoeft u het niet eens te zijn, maar bibliothecarissen die deze NEXTreeks organiseren menen dat er een kern van waarheid in zit. We leven in bijzondere tijden en het is aan ons – de generaties die nu leven – om andere wegen in te slaan.

Die zin is: Wij leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk.

Past het binnen de donut?
Onze zoektocht naar die volgende samenleving dwingt ons nieuwe wegen in te slaan. Oude gewoontes en verhalen los te laten en te vervangen door nieuwe. Dat is niet makkelijk, want wie zegt dat een bepaalde richting of voorstel goed zal uitpakken. En of we ons er prettig bij voelen. Vaak zullen we moeten wennen aan nieuwe manieren, die sterk afwijken wat we nu normaal vinden; gewoon is binnen onze huidige lifestyle.

Desondanks zullen we wel moeten. Er zijn ontwikkelingen die funest zijn voor ‘de mens’ en ‘de wereld’. Idealiter worden in die next society alle problemen opgelost die aan de huidige kleven. Wellicht helpt een beeld dat ruim een jaar geleden door een (toen nog) relatief onbekende Engelse econome werd aangereikt: de donut.

Duurzame ontwikkelingen
In haar boek Donuteconomie : in zeven stappen naar een economie voor de 21e eeuw stelt Kate Raworth dat veel problemen inwerken op het welbevinden van ‘de wereld’ (beter: de aarde als systeem) en op ‘de mens’. Ze benoemt in haar boek eenentwintig variabelen die tot op zekere hoogte meetbaar zijn. Daardoor kun je relatief objectief constateren hoe een bepaald land er voor staat. En hoe het ‘t doet vergeleken met andere landen, regio’s of werelddelen. Die eenentwintig variabelen lijken veel op de zogenaamde Sustainable Development Goals (SDG’s). Daarvan zijn er zeventien.

Deze zogenaamde duuzame ontwikkelingsdoelen zijn in 2015 in Parijs door 193 landen met elkaar afgesloten. Kern daarvan is dat alle landen tot 2030 uiteenlopende maatregelen nemen om het niveau van alle zeventien SDG’s op te krikken. Het gaat o.a. over minder armoede, meer werk waarvan mensen kunnen leven, beter onderwijs, meer rechten om op te komen voor je seksuele geaardheid, meer recht om je democratisch te kunnen uitspreken et cetera. Daarnaast gaat het om zaken die ‘de aarde’ als systeem aangaan. De aarde waarvan wij als mens en andere soorten afhankelijk zijn. Denk aan het terugdringen van de CO2-uitstoot, stoppen met soorten uit te roeien, minder vervuiling, meer bescherming van oceanen en zeeën en klimaatverandering aanpakken.

Klik hier voor een artikel over deze SDG’s en de relatie met de donut, het beeld van Kate Raworth (De donut – Een goed leven voor iedereen binnen planetaire grenzen – februari 2018).

Een vraag voor nu en straks
Bij bijna alle onderwerpen die de komende jaren spelen kun je een eenvoudige vraag stellen: Past het binnen de donut? Oftewel, leveren de veranderingen die we willen gaan doorvoeren ‘iets’ positiefs op voor ‘de mens’ en ‘de wereld’. Komen we (weer) ietsje meer binnen de donut. Is dat niet het geval, dan is het geen goed plan of idee. Laten we ‘iets’ anders bedenken.

Deze vraag (‘Past het binnen de donut?) kan natuurlijk ook helpen om een beter beeld te krijgen van de huidige samenleving. Ik vermoed dat het vaak relatief gemakkelijk is om te benoemen wat er aan de huidige samenleving schort. Sterker: er is een karrevracht aan gegevens die bewijzen dat het op dit of dat terrein van het maatschappelijk doen en laten niet optimaal is. Nog sterker: dat mensen en ‘de aarde’ er last van hebben.

Alles is verstrengeld met elkaar
Er speelt nog iets met alle thema’s die hieronder worden opgesomd (en nogmaals: het is niet uitputtend, verre van). Die thema’s hangen met elkaar samen. Sleutelen aan deze ‘knop’ heeft impact op een radertje ergens ander in de ‘machine’ die samenleving heet.

Tijdens onze zoektocht naar die next society zullen we noodgedwongen over zaken gaan praten waar we als samenleving jarenlang niet over konden, mochten of durfden te praten. De grootste taboes hebben – vermoed ik – te maken met ‘economische groei’. Een heilige koe van jewelste. Daarmee stoppen heeft zeer vervelende consequenties voor bijvoorbeeld onze pensioenen, reclame (die veel ogenschijnlijk gratis diensten als betaald voetbal, Facebook, Google of Twitter mogelijk maakt) en de opbouw van vermogens.

Enkele next onderwerpen

Next economy (economie)

Next nature (natuur)

Next food (voedsel)

Next work (werk)

Next education (onderwijs)

Next school

Next income (inkomen)

Next energy (energie)

Next democracy (democratie)

Next banks (banken)

Next money (geld)

Next genetic engineering (genetische manipulatie)

Next pensions (pensioenen)

Next advertising (reclame)

Next journalism (journalistiek)

Next transport (vervoer)

Next commons (gemeengoed)

Next social media (sociale media)

Next taxes (belastingen)

Next internet

Next brotherhood (broederschap)

Next tourism (toerisme)

Next floods (overstromingen)

Next leisure time (vrije tijd)

Next war (oorlog)

Next weather (weer)

Next medicines (medicijnen)

Next equality (gelijkheid)

Next refugees (vluchtelingen)

Next Artificial Intelligence (Kunstmatige Intelligentie)

Next terrorism (terrorisme)

Next human rights (mensenrechten)

Next shopping (winkelen)

Next unions (vakbonden)

Next freedom (vrijheid)

Next religion (religie)

Next justice (gerechtigheid)

Next truth (waarheid)

Next babies 

Next computer

Next making (maken, produceren)

Next caritas (naastenliefde)

Next self knowledge (zelfkennis)

Next virtues (deugden)

Next values (waarden)

Aanvulling
In zijn nieuwste boek heeft Yuval Noah Harari (21 lessen voor de 21ste eeuw) het over 21 lessen. Opmerkelijk. Kate Raworth presenteert in haar boek ook 21 variabelen om te meten of we als mens ‘goed’ bezig zijn. 

Citaat 545 (vrijdag 24 augustus 2018)
Homepage Citaten 2018