Sinds begin april van dit jaar ben ik thuis bezig met het opruimen en (her)ordenen van spullen; veel cd’s en boeken. In een van die boeken trof ik drie A4-tjes aan, met daarop onderstaande tekst. Getypt! Niet geprint. Geschreven op 22 september 1993; dat was een woensdag. Vandaag (zondag 13 juni 2021; bijna 28 jaar later) type ik die tekst over. Verrassend hoe je door de jaren heen in wezen hetzelfde bent, blijft.
Little Jenny Dow
Little Jenny Dow ken ik niet. Dat moet ook maar zo blijven. De magie mocht eens verloren gaan.
Ze kwam via een grote omweg in mijn leven. Het begon feitelijk met een opmerking aan het einde van een muziekrecensie.
Een zekere AB sloot een recensie in april 1992 in het Engelstalige muziektijdschrift The Gramophone af met de opmerking: “It would be folly to miss it”. Op dat moment kon ik nog niet inschatten wie of wat AB vertegenwoordigde. De zin viel op omdat de zin aan het eind stond van een recensie van een recital-cd van Thomas Hampson. Thomas Hampson kende ik al een tijdje. Dat wil zeggen: het zou een Amerikaanse bariton (midden-dertiger) zijn die het in zich had om het helemaal te gaan maken. Een opmerking zoals door AB geuit maakt nieuwsgierig en inderdaad de cd waarom het ging was prachtig: Duitse, Franse en Italiaanse liederen van Rossini en Meyerbeer. In het najaar kwam er een andere recital-cd van Thomas Hampson op de markt: deel 14 uit de nu al legendarische Hyperion-cyclus om alle Schubert-liederen voor 1997 (Schuberts geboortejaar) op ongeveer 36 cd’s uit te brengen. Deel 14 uit deze serie bleek de mooiste tot nu toe te zijn. Er valt met gemak een lang artikel te schrijven over nummer 6 van deze cd.
De opmerking van AB had al twee keer succes gehad: veel luisterplezier. Van het een komt het ander en Hampson bleek in eerdere jaren nog menig andere mooie cd uitgebracht te hebben. Voor een bepaalde cd had hij zelfs in 1989 een Edison ontvangen.
Vanaf een bepaald moment kan iemand geen kwaad meer doen. Zo’n status had Hampson inmiddels opgebouwd. Het telefoonboek gezongen door Hampson zou nog bepaalde charmes hebben. Toen in december van vorig jaar dan ook een cd uitkwam onder de titel”‘American dreamer : songs of Stephen Foster’ wist ik absoluut niet om wat voor muziek het ging, maar wist wel dat die cd er moest komen omdat Hamspon de zanger was.
Wat bleek. Stephen Foster was een Amerikaanse componist (1826-1864) die in zijn leven zeer veel songs had geschreven die nu als evergreens door het leven gaan. Hampson borduurt op de American dreamer-cd voort op een cd onder de titel “An old song resung”, waarop hij eer betoonde aan veelal vergeten Amerikaanse componisten. Op die cd stond ook een lied van Stephen Foster.
Op de American dreamer-cd wordt Hampson begeleid door een violist, pianist en een gitarist. Dit drietal brengt ook een aantal medleys van bekende tunes van Foster. Die instrumentele opvullingen zijn wel leuk, maar vervelen na een aantal keren draaien. Dat gaat niet op voor een aantal gezongen nummers: Ah, may the red rose live always, Linger in blissfull repose. Ongeveer in dezelfde tijd kwam er een cd van Bob Dylan uit onder de titel “Good as I been to you“. Op deze cd zingt Dylan 30 jaar na de start van zijn carrière songs van anderen. Op de cd wordt nergens vermeldt van wie de songs zijn . Toch kwamen diverse nummers bekend voor. Tijdens zo’n luistersessie gaat ineens het licht op; een van de nummers bleek van Stephen Foster te zijn. Van het een komt het ander. De Ierse zangeres Mary Black (een van de mooiste damesstemmen in de populaire muziek) had het bewuste Dylan-nummers (Hard times) ook opgenomen, en ook ene Hugh Moffatt en c&w zanger Marty Robbins bleken ineens ook een Stephen Foster nummer te hebben gecoverd. Kortom minder obscuur als op het eerste moment leek. In Amerikaanse muziekencyclopedieën werd ruimschoots aandacht besteed aan Foster. Het grappige is dat Fosters geboortedag 4 juli is (Independence Day) en dat een aantal van zijn liedjes inmiddels het volkslied-stadium bereikt heeft.
De man achter de initialen AB bleek Alan Blythe te heten en in The Gramophone met name liederen-recitals te bespreken. Vanaf een bepaald moment kan zo’n recensent niet meer kapot. AB bleek diverse van bovenstaande cd’s ook zeer positief te hebben besproken. In maart van dit jaar deed hij weer een gouden tip: een DGG-uitgave waarop alle Schubert-liederen gezongen door Dietrich Fischer-Dieskau (uitgegeven op 21 cd’s; opnames uit 1970-’72). Het slot van zijn recensie mocht er wederom zijn: “Buy – and have a lifetime’s pleasure”.
In het Nieuw Wereld Tijdschrift wordt uitgebreid aandacht besteed aan deze monumentale uitgave. Ligt momenteel tegen de 400 gulden in de winkels. Het spreekt voor zich dat het plezier het er met name in zit om deze uitgave te leggen naast de tot nu toe verschenen 19 Hyperion Schubert-cd’s.
Maar hoe zit het nou onderhand met Little Jenny Dow?
Die kwam in het voorjaar van 1993 eigenlijk tamelijk onverwacht in mijn leven. In de Oor had CE een nieuwe cd van de Amerikaanse freak-gitarist Bill Frisell zeer lovend besproken. Dat komt meer voor, maar is nog geen reden om meteen reikhalzend naar zo’n cd uit te kijken. Dat was nu toch anders.
Allereerst al de titel: : “Have a little faith“, een van de bekendste John Hiatt songs (van Bring the family). Frisell speelt op deze cd net als Dylan allemaal nummers van Amerikaanse componiste. Dit keer wordt wel vermeld wie er allemaal verantwoordelijk is voor de songs. Uiteenlopende namen, zowel klassieke componisten, musicalschrijvers als popartiesten. Bij de eerste luisterbeurten sprong een nummer er meteen uit: “Live to tell” van Madonna. Dit nummer schijnt een grote hit te zijn geweest voor Madonna. Een nummer van hoogstwaarschijnlijk 4-5 minuten. Frisell maakt van dit nummer een instrumentale versie die ruim 10 minuten duurt. Een prachtig nummer. Maar wat gebeurt er met prachtige nummers? Die worden kapot gedraaid. Door jezelf. Avond na avond wordt de bewuste cd opgezet en je herhaalt té vaak dat ene mooie nummer. Zo’n nummer blijft mooi, maar verliest na verloop van tijd toch iets. Je weet niet meer waarom dat nummer je in het begin zo aansprak. Het is onmogelijk om dat na pak em beet 65 draaibeurten nog te zeggen. Wat er ondertussen wel gebeurde was dat Little Jenny Dow in mijn leven binnensloop. Achter Live to tell stonden nog meer nummers. Deze ‘mindere’ nummers kregen zo ook een kans. Een op zekere dag valt je op dat eigenlijk een nummer iets verderop de cd nog veel mooier is dan Live to tell. Little Jenny Dow dus. In drie en halve minuut zet Bill Frisell met zijn mede-musici Little Jenny Dow voor je neer. Wie of wat Little Jenny Dow is weet ik momenteel nog steeds niet. Immers op de Frisell-cd staat alleen instrumentale muziek. Of Stephen Foster Little Jenny Dow ooit in woorden heeft geschilderd, of dat ze slechts bestaat in de vorm van een verzameling noten is me niet bekend. En dat moet eigenlijk zo maar blijven.
Waarom eigenlijk. Er zijn van die programma’s waarin aan mensen gevraagd wordt welke 10 favoriete boeken of cd’s ze mee zouden willen nemen naar het bekende onbewoonbare eiland. Los van het feit dat tegenwoordig niemand meer naar zo’n eiland hoeft is het ook zonde om dat te doen. Stel je voor: de rest van je leven met 10 cd’s op een onbewoond eiland. Veel beter is het om jezelf regelmatig de vraag te stellen: welke muziek moeten of mogen ze op mijn begrafenis of crematie draaien als ik morgen onder de bekende tram loop.
Little Jenny Dow in de uitvoering van Bill Frisell gooit wat mij betreft op dit moment hoge ogen omdat hij erin slaagt allerlei emoties in het nummer te leggen die tijdens zo’n gelegenheid voor mij betekenisvol zijn. De waarde van het nummer zou dalen als ik wist dat Little Jenny Dow een weesmeisje was, of een lilliputter uit een freakshow, of een hoertje, een schip of …
(woensdag 22 september 1993)
Aanvulling zondag 13 juni 2020
Bijna drie decennia later ‘ben’ ik nog steeds ‘in’ Bill Frisell, Thomas Hampson, Schubert en altijd op zoek naar bijzondere liedjes. Die al dan niet geschikt zijn om tijdens een begrafenis of crematieplechtigheid te ‘draaien’. Sinds 2008 onderhoud ik daartoe het artikel begrafenismuziek. Ook neem ik Stephen Foster vaak in mijn verhalen mee.
Hard times (november 2017)
Gesamtkunstwerk – Teeny Tiny Tony, the world’s smallest pony (september 2015)
Hard times – Her face was blood and diamonds / He remembers her that way. (september 2013)
Little red Corvette (september 2009)
Thomas Hampson. American dreamer : songs of Stephen Foster (mei 2006)
Bill Frisell. Have a little faith (mei 2003)
Muziekschriftje én Thomas Hampson
In december 1989 schreef Felix Eijgenraam, een wetenschapsjournalist die voor de NRC werkte, een lang artikel over een hobby van hem. Hij hield een boekenschriftje bij, en vertelde in dat artikel wat dat zoal inhield. Enkele weken later nam ik zijn tip op, en begon met een muziekschriftje. Aan het eind van de dag noteer ik welke cd’s ik die dag bewuste dag heb ‘gedraaid’, dan wel ‘opgezet’. Dat doe ik nog steeds. Een tijd lang heb ik die data verwerkt in Excel. Dat leverde een lijst op met de meeste gedraaide platen. In december 2009 maakte ik de stand van twintig jaar ‘draaien’ op. En wat bleek: American dreamer stond bovenaan. Klik hier voor de top 500 van 1990-2009. Daar kun je doorklikken naar andere artikelen over deze ‘verslaving’. Wellicht wordt het tijd om de jaren 2010 tot 2021 er ook in te gaan opnemen.
