Maandag 16 december liet Tom Kniesmeijer via Twitter weten dat de tiende TrendRede op dinsdag 14 januari in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam zal worden voorgelezen.
Vanaf het allereerste begin volg ik de TrendRede. Sterker: drie keer heb ik in de jaren tien Tom Kniesmeijer, de initiator van de TrendRede, gevraagd om in onze regio iets te komen vertellen over zijn kijk op onze samenleving.
TrendRede
Toen ik hem voor de eerste keer voor een spreekbeurt benaderde was er nog geen sprake van een TrendRede. Ik was gecharmeerd van zijn boek De seizoenen van de tijdgeest : herkenbare patronen in heden, verleden en toekomst van Nederland. Daarin beschrijft hij dat elke samenleving zoals de natuur seizoenen kent. Optimistische lentes, hoogzwangere zomers, trieste herfsten en verstilde winters.
Tijdgeest als seizoenen
De tijdgeest kantelt in zijn optiek om de zes à tien jaar. Een mooi beeld om bevindingen over de tijd(geest) aan op te hangen; en bedrijven, organisaties en instellingen te adviseren over de weg die zij op basis van zijn analyses in zouden kunnen slaan. Dat is zijn werk. Adviseren, informeren, inspireren.
De laatste jaren noemt hij zichzelf trendpsycholoog.Tom Kniesmeijer is – voor alle duidelijkheid – niet zo’n typische trendwatcher die zich uitspreekt over de lengte van de rok of de ‘juiste’ kleuren. Verre van. Hij adviseert over de grote lijnen, de grote trends. En weet daarom als geen ander hoe onze samenleving er voor staat. Nog iets: hij is een geboren optimist die weet (beter: hoopt) dat ‘het’ goed zal komen.
Enkele weken nadat hij in de Groene Engel in Oss gesproken had in het kader van het toenmalige jaarthema (hoe opmerkelijk: Tijd voor een nieuwe lente) trad hij naar buiten met de TrendRede. Die ik natuurlijk met veel belangstelling las. Ik schreef er ook over. Artikel: Tom Kniesmeijer. Tijd voor een nieuwe lente (juni 2010)
Negen edities
Dat ben ik sindsdien blijven doen. De eerste drie edities werden in november op het Nederlandse volk losgelaten. De samenstellers (pakweg tien) zien ‘hun’ TrendRede als een cadeautje voor ons.
Eén keer per jaar komen mensen met vergelijkbaar werk als Tom Kniesmeijer op de spreekwoordelijke hei samen. Daar bespreken ze welke ontwikkelingen zij in onze samenleving zien. Na afloop krijgt Tom de schone taak om er een leesbaar geheel van te maken. De TrendRede. Die op een bepaalde dag wordt voorgelezen. De eerste drie jaar dus in november. Daarna volgden twee edities in september, één week voor de échte Troonrede. Daarna viel de groep stil. Tom liet zelfs weten er mee te willen stoppen. Toch is er een doorstart gekomen. De laatste edities worden nu in januari gehouden; telkens in Pakhuis de Zwijger. Een van de grote debatcentra in Nederland.
Burgers van Stavast
De laatste keer dat Tom in onze regio aantrad was in september 2014. Vijf jaar geleden. Toen stond hij in theater Markant in Uden. In de grote zaal, met ondernemer Bob Hutten. Een man die een personificatie is van ‘de mens’ die de TrendRedenaren overal op zien staan. Mensen die tot de conclusie komen dat ‘iets’ niet deugt, vervolgens merken dat niemand ‘er’ iets aan doet, én uit arren moede (mooi ouderwets woord) er dan zelf maar aan beginnen. Bob Hutten zag als food-ondernemer dat er heel veel voedsel wordt verspild. En of daar niets aan te doen was? Jazeker. Hij begon in 2016 met de Verspillingsfabiek.
Al in de tweede TrendRede hadden de dames en heren het over dit soort mensen. Betrokken burgers die ‘dingen’ anders of zelf gaan doen. Ze noemden die burgers toen Burgers van Stavast. Met een knipoog naar het kinderboek De scheepsjongens van Bontekoe van Johan Fabricius. Daar komen twee Jongens van Stavast voor. Geen ‘mauwers’ of (klagende, zeurende) ‘boomers’. Nee, ferme, stoere knapen die gewoon aan de slag gaan om dingen op te lossen. Bob Hutten was – beter: is – zo’n Burger van Stavast. Er zijn er veel meer.
De tiende TrendRede
Dinsdag 14 januari 2020 wordt de tiende TrendRede in Pakhuis de Zwijger voorgelezen en aan de aanwezigen uitgedeeld. Ik zal erbij aanwezig zijn. Diezelfde dag wordt de pdf-versie online beschikbaar gesteld.
Op hun website staan alle edities. Strak vormgegeven. Altijd een korte, zeer goed geschreven tekst. Drie hoofdstukken, met enkele groot opgeblazen quotes. Het is geen straf om de TrendRede(s) te lezen. Sluit vaak aan bij wat je zelf ook al een beetje dacht, of (als bibliothecaris, burger, lezer) in de gaten had.
Die tiende is niet alleen bijzonder vanwege het getal, maar vooral omdat het de eerste is aan het begin van de jaren twintig. Adel verplicht. Ik ben zeer benieuwd met welke nieuwe woorden/zinnetjes de TrendRedenaren komen aanzetten. In elke versie staan er verschillende. Niet per se nieuw, maar eerder woorden die in een andere context worden geplaatst en daardoor voor een bepaald verschijnsel, trend of ontwikkeling staan. Trends, ontwikkelingen die je al herkende, maar waar nog geen woorden voor waren.
Verloren én beslissende jaren?
Ben natuurlijk ook benieuwd of ze het aandurven een begrip voor het derde decennium van de eenentwintigste eeuw te bedenken. Ikzelf noem de jaren tien die nu bijna zijn afgelopen ‘de verloren jaren tien’. Een decennium waarin we goed konden weten dat we op tal van terreinen andere wegen zouden moeten gaan inslaan, maar … Maar, we deden amper iets. Praatten er wel veel over. Hadden een kabinet dat zich ‘het groenste ooit’ noemde, maar vervolgens niets deed. Verloren jaren. Terwijl de noodzaak dat er andere ‘dingen’ moeten worden uitgeprobeerd zo groot is.
In dat kader noem ik zelf de tien jaren die voor ons liggen ‘de beslissende jaren twintig’. Wellicht maken we de omgekeerde ‘roaring twenties’ (van 1920-1929) mee. Dat was het gros van de tijd een decennium vol optimisme, experimenteerlust, nieuwe ‘dingen’; maar ze eindigden zeer negatief met de beurskrach van Wall Street. En daarna begon de échte ellende pas echt.
Wellicht maken we in de eenentwintigste eeuw een omgekeerde jaren twintig mee. We beginnen gitzwart, en eindigen wellicht optimistisch. Dat ligt – terug naar 2011 – waarschijnlijk voor een groot deel aan Burgers van Stavast. Die – tegen de keer van hogere machten in – wel begrijpen dat we ‘dingen’ heel anders moeten gaan doen. Die daaraan beginnen. Vol hoop dat het gaat lukken. Optimistisch, dat goed voorbeeld doet volgen. Artikel: Dit is water in ‘De beslissende jaren twintig’ (november 2019)
Een liedje
Terwijl deze Tweet van Tom Kniesmeijer voorbijkwam en ik me aanmeldde voor de bijeenkomst op 14 januari druppelden ook dagelijks de jaarlijsten van muziektijdschriften binnen. Een mooie traditie.
Eén keer per jaar maakt elk serieus muziekblad de balans op en vraagt alle medewerkers de beste platen van het bijna afgelopen jaar te noemen. Zo onstaat een toplijst, met vijftig, 75 of meer titels. Het draait natuurlijk om de top. Dé plaat van het jaar.
Dit jaar had ik – als liefhebber – ingezet op Ghosteen van Nick Cave.
Artikel: Ghosteen – Ik zie die liedjes als een nieuwe woning, die ik kan meubileren met mijn herinneringen. (oktober 2019)
Bullsey. Bijna! Want er is één album (dus geen song) die nog vaker wordt genoemd: NFR! Dat staat op de hoes. Van de Amerikaanse Lana Del Rey. Maar de plaat gaat door het leven als Norman fucking Rockwell!
Een artieste waar ik jarenlang om heen was gelopen. Dacht dat het niet voor mij bedoeld was. Ieder leeft in z’n eigen, oh zo comfortabele bubbel. Maar als je zo’n bijval krijgt moet er ‘iets’ bijzonders aan de hand zijn. En dat kan ik inmiddels beamen. Een meesterlijk album van een jongedame (34 jaar) die, niet alleen een hemelse stem heeft, mooie melodieën bedenkt maar vooral ook meesterlijke teksten schrijft.
Daarbovenop komt dat ze een geboren jatster is. Jatten in de zin van stelen, lenen, (her)gebruiken, remixen (zou Seth Godin zeggen). De hele plaat staat vol verwijzingen naar tientallen andere cultuuruitingen. Al bij eerste beluistering hoor je meteen dat ze Leonard Cohen citeert (I’m your man van de cd I’m your man uit 1988) en Summertime van George Gershwin en DuBose Heyward.. Een van de meest gecoverde songs ooit.
Na bijna drie weken bijna maniakaal naar Norman fucking Rockwell! luisteren zie ik Lana Del Rey als de enige, échte opvolger van David Bowie. De vrouwelijke tegenhanger; die het in zich heeft zich doorlopend te blijven ontwikkelen. Iemand die zich volzuigt met uiteenlopende culturele ‘bronnen’, en dat op een volstrekt unieke en creatieve manier terug laat komen in haar liedjes.
Women will rule the world?
Ik vermoed dat Lana Del Rey in de tiende TrendRede terecht zal komen. Dat heeft te maken met vrouwen. Mannen hebben er kort door de bocht geformuleerd een puinzooi van gemaakt.
Wordt het geen tijd dat verstandige vrouwen de macht overnemen? Negatieve zaken ongedaan gaan maken. De zaak positief bijsturen. Weg van het ik-georiënteerde denken; op weg naar een samenleving waarin het iets-je meer draait om ons. Hieronder som ik er enkel op:
Mariana Mazzucato – Alexandria Ocasio-Cortez – Anuna De Wever – Christine Lagarde – Greta Thunberg – Kate Raworth – Sanna Marin – Billie Eilish – Lana Del Rey
Een motto voor ‘de beslissende jaren twintig’
Lana Del Rey is geen Pete Seeger of Woody Guthrie. Die schreven expliciete politieke songs. Bob Dylan of Phil Ochs doen/deden het al veel omfloerster. Lana Del Rey schrijft ze niet, maar zoals bij alle grote kunst kun je met gemak her en der flarden bespeuren waar je als zoekend mens ‘iets’ mee kunt. Het slotnummer van Norman fucking Rockwell! is zo’n liedje. Het draait wat mij betreft om de titel. Een héél lange, en ongebruikelijke titel. Een ‘mission statement’
Hope is a dangerous thing for a woman like me to have – But I have it
Lana ziet om te beginnen zichzelf als vrouw. Ik noemde haar hiervoor een meisje, maar dat ligt aan mijn (boomer-)leeftijd. Belangrijker is dat zij hoopvol is. Althans dat wil zijn. Maar tegelijkertijd weet ze dat het leven voor hoopvolle, optimistische mensen niet gemakkelijk is. Als je hoopt of wilt dat dingen anders moeten, dan … Dan moet je aan de bak. Iets gaan doen. Kun je niet (langer) aan de zijkant naar anderen blijven wijzen. Nee. Cynische, zeurende stuurlui aan wal hebben het veel gemakkelijker. Wat anderen ook doen, het zal nooit voldoende of ‘goed’ zijn. Maar zij is het tóch. Hoopvol. Optimistisch. Tegen beter weten in. She knows, dat de tijden kunnen changen. Het is een last, but I have it.
Ik vermoed dat alle TrendRedenaren ons in ‘de beslissende jaren twintig’ zo’n last gunnen.
Het blijft opmerkelijk dat ik deze dame jarenlang gemist heb.
Dit filmpje is sinds 8 januari 2019 ruim 8 miljoen keer bekeken! Lyrics.
Eerdere artikelen over de TrendRede
De TrendRede in een nieuwe lente (november 2010)
Tom Kniesmeijer. Tijd voor een nieuwe lente (juni 2010)
Is de burger van stavast in control? (september 2011)
Tom Kniesmeijer over de TrendRede 2013 (augustus 2012)
TrendRede 2014 – We vliegen blind in deze crisis en hebben geen idee. (september 2013)
We zitten in een tijd van veranderingen die we meer dan ooit zelf vorm moeten geven. (oktober 2013)
Tom Kniesmeijer en Bob Hutten over de TrendRede 2015 (augustus 2014)
Tijd van ondertussenheid – het kansenwalhalla voor elk van ons. Waarbij de bouwstenen bestaan uit samenhang, dwarsverbanden, zelforganisatie, deling, cirkels, complexiteit, afhankelijkheid en meekracht. (augustus 2014)
We veranderen van een verzorgingsstaat in een wegkijkstaat (september 2014)
De toekomst komt in golven. We brengen ze zelf in beweging. (januari 2015)
Hebzucht zou moeten worden vervangen door de ‘culture of generosity’. (januari 2015)
De herontdekking van het collectief is een heel belangrijke evolutie in onze huidige zoektocht naar zingeving (februari 2015)
Grote merken verliezen terrein. Het vertrouwen kan nauwelijks lager. (maart 2015)
Haal al die mensen weg en ik ben niemand meer (augustus 2015)
The call of the future is already here. Are we able to listen and rise? (september 2015)
Ons Welzijn – Meant to be shared (november 2015)
TrendRede: 2016 wordt het jaar van het Bouwgesprek. (januari 2016)
“De tegenstelling links-rechts is op sterven na dood” (januari 2016)
“Verdienen jij en ik het om te zijn geboren in de westerse wereld?” (februari 2016)
Commons – de strijd voor het gemeengoed zal een van de belangrijkste politieke kwesties zijn van de eenentwintigste eeuw. (februari 2016)
Nationale veerkracht: Dat vraagt om welwillendheid, inschikkelijkheid en flexibiliteit. (januari 2017)
Buitenveld – Waar iedereen uit de eigen cirkel treedt en de ander ontmoet op neutraal terrein (februari 2017)
Het probleem is niet de toon van het debat. Het probleem is dat er alleen nog maar toon is, en geen debat. (februari 2017)
Geen leger ter wereld kan het idee verslaan waarvoor de tijd gekomen is. (maart 2017)
We stand little chance of writing a new () story that is fit for our times if we keep falling back on last-century’s () storybooks. (april 2017)
Moreel leiderschap. Het ethos geeft als het erop aankomt de doorslag. (januari 2019)
Homo possibilist: de mogelijkheid aangrijpen om goed te doen, kunnen we allemaal. (september 2019)
Citaat 626 (donderdag 19 – maandag 23 december 2019)
Homepage Citaten 2019
Één reactie op “Hope is a dangerous thing for a woman like me to have – But I have it”
[…] Hope is a dangerous thing for a woman like me to have – But I have it (december […]